Instytucja sołtysów pojawiła się w średniowieczu. Wyznaczani oni byli przez feudalnych panów, a ich głównymi obowiązkami było zbieranie czynszu i przewodniczenie ławie wiejskiej. Pełnili oni również rolę wiejskich sędziów.

Obecnie sołtysa wybierają mieszkańcy danego sołectwa – zwykle zostaje nim osoba z miejscowej społeczności, która pozostaje na bieżąco w sprawach lokalnych. Współcześnie do obowiązków sołtysów, oprócz reprezentowania sołectwa na zewnątrz, należy m.in. zwoływanie zebrań wiejskich, realizowanie uchwał rady gminy czy też pobieranie podatku rolnego i leśnego.

Sołtys zdecydowanie nie jest politykiem. Jest raczej kimś w rodzaju “przyjaciela wsi”, który doskonale zna jej mieszkańców i wie jak z nimi rozmawiać. To właśnie on znajduje się najbliżej wszelkiego rodzaju potrzeb, które obserwuje każdego dnia. Jest on również społecznikiem, dlatego na tego rodzaju stanowisko wybiera się osobę, która cieszy się autorytetem w społeczeństwie, jest inicjatorem różnego rodzaju akcji oraz jest związany ze swoją miejscowością, dzięki czemu chętnie broni jej interesów.

W Polsce jest około 40 tysięcy sołtysów. Co ciekawe, jedną trzecią wśród nich stanowią kobiety.

Na zdjęciu pomnik sołtysa w Wąchocku.

tekst: Jerzy Górko
fot./red.: Władysław Tokarski