Podlasie - Instytut Wydawniczy Kreator
„Podlasie” - Jarosław Borejszo, Gabor Lörinczy, Piotr Sawicki, Wiktor Wołkowz przedmową Antoniego Oleksickiego i Jerzego Borejszy
ISBN 83-7344-007-0
BIAŁYSTOK 2003
WYDANIE I
format A4 (22x30 cm) 144 s.
Instytut Wydawniczy Kreator
Album stworzony przez rodowitych podlaskich fotografików, rzetelnie ukazujący piękno przyrody, dziedzictwo kultury oraz wielokulturowość województwa podlaskiego.
Dzięki tłumaczeniu na język angielski i niemiecki może być wizytówką regionu poza granicami kraju.
Fragment
Położone na północno-wschodniej rubieży Rzeczypospolitej województwo podlaskie, utworzone 1 stycznia 1999 roku, obejmuje północną część przedrozbiorowego województwa podlaskiego, część województwa mazowieckiego oraz powiat grodzieński województwa trockiego, a także niewielkie fragmenty dawnych województw brzeskiego i nowogródzkiego. Województwo pocięte jest równoleżnikowo dolinami wielkich rzek: Narwi, Biebrzy. Bug zaś oddziela je od województwa lubelskiego.
Cechą charakterystyczną naszego regionu jest trwanie obok siebie pomników przyrody i zabytków kultury materialnej. Na Podlasiu, jak nigdzie w Polsce, mamy wielkie zespoły leśne Puszczy Białowieskiej, Augustowskiej i Knyszyńskiej, wśród których kryją się znakomite zabytki – zanurzony w ogromnych borach Kanał Augustowski, zespół klasztorny pokamedulski na Wigrach, otoczony przepięknym jeziorem, jednym z największych w Polsce; zespół bazyliański w Supraślu, wraz z miasteczkiem ukryty w borach Puszczy Knyszyńskiej. Wielkie bagna biebrzańskie stanowiły niegdyś oparcie twierdzy osowieckiej, dziś one z kolei są chronione w Biebrzańskim Parku Narodowym. Dyrekcja Narwiańskiego Parku Narodowego mieści się w malowniczo położonym nad Narwią zabytkowym dworze w Kurowie.
Aż do XV wieku tereny te były wielkim obszarem granicznym pomiędzy Mazowszem, Prusami (później państwem krzyżackim), Jaćwieżą, Litwą i księstwami ruskimi. Teren ten niemal w całości pokrywały wielkie lasy i obszary bagienne. Jeszcze na opracowanej w końcu XVIII wieku mapie, województwa podlaskiego Karola de Perthees, bagna w okolicach Rajgrodu opisano jako „błota znaczne, których przejść nie można, chyba zimą...” Osiami komunikacyjnymi były jedynie rzeki. Nad nimi to były wyspowo rozrzucone punkty osadnicze, nie tworzące jednak zwartej sieci. Nie pozwalała na to niepewna sytuacja polityczna, częste podchody wrogich sobie wojsk, brak dróg. Nieliczne punkty osadnicze lokowane były u przepraw rzecznych (Drohiczyn, Mielnik, Łomża, Wizna, Bielsk, Wizna, Suraż, Brańsk, Gródek), bądź w miejscach mających naturalne walory obronne (np. Szurpiły czy Łosośna). Osady te pełniły przede wszystkim funkcje strażnicze i handlowe. Pozostały po nich malownicze grodziska (np. Drohiczyn, Mielnik, Stara Łomża, Suraż, Szurpiły czy Wizna), na trwałe wpisane w pejzaż tych okolic i miejscowości.