Konferencja ta zatytułowana „State Origins and Related Subjects” (Pochodzenie państwa i pokrewne zagadnienia) zgromadzi wybitnych naukowców z krajów europejskich, jak i  obu Ameryk. Reprezentują oni takie dyscypliny jak historię i etnohistorię, archeologię, antropologię społeczną i kulturową, etnologię, nauki polityczne i nauki prawne.

Przez kilka dni będą oni przedstawiali rezultaty swych dotychczasowych badań i prowadzić debaty nad najnowszymi ustaleniami i nurtami teoretycznymi dotyczącymi formowania się wczesnego państwa. Będą oni odwoływali się do różnorodnego materiału empirycznego, przywołując zarówno czasy starożytne jak i  średniowieczne;  będą także porównywać  procesy powstawania silnych ośrodków władzy w wielu regionach świata, poczynając od Azji  i Europy, a kończąc na Ameryce  Południowej i Afryce.

Studia nad początkami państwowości należą do bardzo ważnego działu badań humanistycznych i społecznych. Pokazują one bowiem jakimi drogami dochodziło w dawnych wiekach do koncentracji władzy i jak ta władza stopniowo organizowała wokół siebie miejscową ludność i poddawała kontroli podległe sobie terytorium. Studia tego rodzaju są w istocie badaniami pokazującymi początki cywilizacji, gdyż jednym z ważnych kryteriów tego zaawansowanego etapu dziejów było istnienie  instytucji państwa. Rozważania nad genezą państwa i władzy są niezwykle istotne dla teorii społeczeństwa i polityki, jak i dla refleksji o kulturze i cywilizacji. Pokazują one z jednej strony osobliwości regionalne w procesie wyłaniania się państwowości, z drugiej strony uwidaczniają wspólne regularności koncentrowania się władzy w rękach elit.

Tego typu dociekania są również i dla naszego kraju i naszej świadomości historycznej niezwykle ważne. Badania nad pierwszymi wiekami kształtowania się naszej państwowości są bardzo istotne nie tylko z naukowego punktu widzenia, ale również i z tego względu, iż pozwalają nam one lepiej zrozumieć drogę jaką przeszliśmy od czasów Mieszka I i jego następców do dnia dzisiejszego. Na te zagadnienia zwrócą uwagę oczywiście polscy uczestnicy Kongresu.

Badania nad pochodzeniem państwa rozwijane są intensywnie na całym świecie i to przez uczonych wielu specjalności. Stąd też potrzeba spotkań naukowych i wymiany doświadczeń, które pozwalają na wytyczanie nowych kierunków dalszych studiów i wyzwalają w toku dyskusji nowe idee. Choć w Polsce tego rodzaju spotkania już miały miejsce (np. ostatnio w Poznaniu w r. 2012), to jednakże Kongres Światowy zwołany we Wigrach jest pierwszym tego rodzaju wydarzeniem o tak  poważnej skali międzynarodowej.

Inicjatorem tej konferencji jest Międzynarodowa Unia Nauk Antropologicznych i Etnologicznych, a więc najważniejsza organizacja skupiająca badaczy obu wymienionych specjalności, działająca pod patronatem UNESCO. Z drugiej strony konferencję wspiera Explorers Club i jego Oddział Polski, prestiżowe i elitarne stowarzyszenie z Nowego Jorku,  grupujące wybitnych uczonych i odkrywców. Z polskiej strony wspomagają konferencję Uniwersytety Warszawski i Wrocławski, a także  Komitet Nauk Etnologicznych Polskiej Akademii Nauk.
Warto w tym miejscu wspomnieć, iż Komitet Organizacyjny Kongresu współtworzyli wybitni naukowcy Byli to: profesor Petr Skalnik z Uniwersytetu Wrocławskiego, reprezentujący Międzynarodową Unię Nauk Antropologicznych i Etnologicznych, a jednocześnie jeden z najbardziej znanych i cytowanych w świecie badaczy wczesnego państwa; z kolei z ramienia Explorers Club kongres przygotowywał profesor Mariusz Ziółkowski z Uniwersytetu Warszawskiego, znany archeolog i etnohistoryk, badacz dziejów Inków oraz dawnych kultur Ameryki Prekolumbijskiej, a jednocześnie inicjator pierwszej polskiej stałej misji badawczej na terenie Peru; Komitet Nauk Etnologicznych PAN reprezentował jej przewodniczący – profesor Aleksander Posern-Zieliński, członek-korespondent PAN,  antropolog kulturowy, etnolog i badacz rdzennej ludności Ameryki Łacińskiej, zawodowo związany z Uniwersytetem im. A. Mickiewicza w Poznaniu.  

Jednocześnie wielką pomoc i życzliwość udzieliły tej ważnej inicjatywie naukowej władze regionalne Suwałk, a przede wszystkim Prezydent Miasta Suwałki – Czesław Renkiewicz i dyrektor Muzeum Okręgowego – Jerzy Brzozowski, którzy jako gospodarze Światowego Kongresu stworzyli bardzo korzystne warunki dla tego intelektualnego spotkania międzynarodowego. Dzięki tej owocnej współpracy uczestnicy kongresu będą nie tylko mogli zapoznać się z pięknem krajobrazu Ziemi Suwalskiej i jej dziedzictwem kulturowym, ale będą również mieli okazję uczestniczyć w obradach poświęconych rdzennemu na tej ziemi ludowi Jaćwingów i ich niespełnionym nadziejom by zbudować własne państwo.

Jednym z ważnych efektów Kongresu będzie specjalna publikacja w języku angielskim, w której znajdą się najciekawsze referaty wygłoszone w trakcie obrad we Wigrach.

Muzeum Okręgowe w Suwałkach