Tradycja posypywania popiołem na znak pokuty sięga VIII w. Od XI stulecia zwyczaj ten przyjął się w całym Kościele. Popiół pochodzi ze spalonych palm, poświęconych w poprzednim roku podczas Niedzieli Palmowej. W tym dniu obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych (od 14. roku życia) i post ścisły (między 18. a 60. rokiem życia), czyli ograniczenie liczby posiłków do syta do jednego w ciągu dnia. Wydarzenie rozpoczyna okres, którego celem jest przygotowanie katolików na Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. W tym czasie odprawiane są pasyjne nabożeństwa: Droga Krzyżowa oraz Gorzkie Żale.

Ks. prałat Tadeusz Żdanuk, proboszcz Bazyliki Mniejszej p.w. św. Rocha w Białymstoku, podkreśla, że dzisiaj okres, w który jako chrześcijanie wchodzimy, proponuje nam program wielkopostny, który składa się z trzech rzeczy: modlitwy, postu, jałmużny. Jak dodaje, oznacza to, że należy więcej się modlić, więcej pościć i być wrażliwym na potrzeby drugiego człowieka.

- Nawrócenie jest zmianą naszego myślenia, wartościowania, postępowania i zachowania. A oznaką zewnętrzną mojego nawrócenia jest umartwienie zewnętrzne. Ludzie różnie to przeżywają. Ktoś rezygnuje z palenia, ktoś inny ze słodyczy. Ale pamiętajmy, że istotą takiego działania jest olbrzymia pomoc w nawróceniu. – tłumaczył ks. prałat  Tadeusz Żdanuk - Gest posypania popiołem przypomina nam, że ja mam się nawrócić, bo nic nie pomoże samo posypanie, ani zewnętrzne umartwienia, jeżeli ja się nie nawrócę, nie zmienię. Nie ma i nie będzie innej drogi nawrócenia, jak postanowienie poprawy, czyli unikanie grzechu i okazji do grzechu. To jest istota. A sprawdzianem dobrze przeżytego Wielkiego Postu, będzie Wigilia Paschalna, kiedy staniemy do wyznania wiary. Wtedy okaże się, czy jesteśmy w stanie łaski. Jeżeli tak, to oznacza to, że ten święty 40-dniowy okres, który jest bardzo istotny w naszym życiu, przeżyliśmy owocnie i pobożnie - mówił proboszcz.

Watykańska Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów wydała notę, która zawiera zalecenia dla duchownych w sprawie zachowania bezpieczeństwa w czasie odprawianych nabożeństw.

Jak wynika z dokumentu, po odmówieniu modlitwy błogosławieństwa popiołu i po pokropieniu go w milczeniu wodą święconą, kapłan zwróciwszy się do obecnych, wypowiada tylko jeden raz do wszystkich formułę z Mszału Rzymskiego: „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię” lub „Pamiętaj, że jesteś prochem i w proch się obrócisz”. Następnie kapłan wyciera ręce i nakłada maseczkę ochronną na nos i usta, potem nakłada popiół na tych, którzy do niego podchodzą, albo - stosownie do okoliczności - sam podchodzi do tych, którzy stoją na swoich miejscach. Kapłan bierze popiół i posypuje głowę każdego, nic nie mówiąc.

W kościołach nadal obowiązują obostrzenia sanitarne spowodowane pandemią. W czasie mszy św. obowiązuje limit jednej osoby na 15 metrów kwadratowych świątyni. Zgromadzeni mają obowiązek zachowywania dystansu społecznego, który wynosi co najmniej 1,5 metra oraz muszą zakrywać nos i usta. Z obowiązku noszenia maseczki ochronnej zwolniona jest tylko kapłan odprawiający nabożeństwo.

W okresie Wielkiego Postu Caritas Polska, wspólnie z organizacjami i grupami z innych kościołów chrześcijańskich, zorganizowała kampanię na rzecz seniorów – grupie, która szczególnie ucierpiała w czasie epidemii. W Środę Popielcową w wielu szkołach i parafiach zostanie rozpoczęta zbiórka do papierowych skarbonek, których w tym roku będzie prawie 350 tys. Akcja będzie prowadzona przez cały okres Wielkiego Postu oraz w następującym po nim Tygodniu Miłosierdzia. Finał zbiórki odbędzie się 11 kwietnia, w Niedzielę Miłosierdzia.

tekst i fot.: Cezary Rutkowski