Wasilków położony jest w odległości kilku kilometrów od Białegostoku w dolinie rzeki Supraśl. Druga strona miasta sąsiaduje z terenami Puszczy Knyszyńskiej. Gmina Wasilków to przede wszystkim rozległe tereny leśne i miejsca o dużych walorach przyrodniczych. Blisko 72 % jej powierzchni objęte jest obszarem Natura 2000.

Nazwa miasta pochodzi od imienia księcia halickiego Wasylko Romanowicza, który według pewnych źródeł w II poł. XIII wieku założył nad rzeką Supraśl warowną twierdzę dającą początek miastu Wasilków. Źródła historyczne podają, że w XIII wieku książę Wasylko razem ze swoim bratem Danielem rządził Księstwem Halicko-Wołyńskim, do którego należały okolice Wasilkowa.

W języku staropolskim tak nazywano również ostęp leśny Puszczy Knyszyńskiej. Miasto powstało na dwóch brzegach granicznej rzeki Sokołdki (Sokółki vel Czarnej), która płynęła pomiędzy ostępami Wasilków i Hwoźna, a także na dwóch brzegach Supraśli. Pierwszy z ostępów puszczańskich – Wasilków, zawdzięczał swą nazwę produkowanemu tam materiałowi drzewnemu, klepkom do beczek, czyli wasiłkom, zwanych też z niemiecka wańczosem. Wasiłki wykonywano z dębiny. Dąbrowa (zapewne jak to utrwalone zostało w nazwie wasilkowskiej wsi Dąbrówki) porastała ten puszczański ostęp.

Wasilków to też nazwa portu drzewnego, czyli bindugi, która zapoczątkowała istnienie dzisiejszego miasta.

Pierwsze osadnictwo występowało tu w XIII-XIV wieku. Po 1509 r. obszar na zachód od rzeki Sokołdki był kolonizowany przez Mikołaja Radziwiłła, który zbudował sobie dwór nad tą rzek ą. Od 1512 r. na zachód od niej rozciągała się posiadłość Samuela Len­ca Samotyi (dziś Leńce). Niedługo potem miejsce u ujścia Sokołdki, w którym wcześniej znajdowały się stajnie królewskie, Radziwiłł oddał wójtowi dobrzyniewskiemu Łukaszowi Kurzenieckiemu, który w 1536 r., wyrąbał tam las pod pole „pod ostupom Vasilkovom". Miasto zostało założone na polecenie Zygmunta Augusta w 1566 roku, a 8 grudnia 1566 otrzymało prawa miejskie.

Najstarszym i najcenniejszym zabytkiem Wasilkowa jest jego renesansowy układ przestrzenny. Pierwszym najbardziej przykuwającym uwagę zabytkiem jest  Cerkiew pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Murowana świątynia postawiona w 1853 r. zachwyca stylem w jakim została wzniesiona. Rusko – bizantyjski charakter cerkwi powiela również postawiona obok brama – dzwonnica.

Kolejnym ważnym zabytkiem jest Kościół pw. Przemienienia Pańskiego w Wasilkowie – murowany neobarokowy kościół wybudowany w latach 1880–1883. Podczas II wojny światowej został zniszczony, ale w roku 1944 odbudowany. Kościół nad którym góruje strzelista wieża- dzwonnica nawiązuje do stylów romańskiego i gotyckiego.

Ważnym miejscem zabytkowego Wasilkowa jest cmentarz rzymsko – katolicki, na którym mieszczą się ciekawe monumentalne figury z lat 30. XX w. Rzeźby tematycznie nawiązują do Pasji i Zmartwychwstania Chrystusa.

Z Wasilkowem kojarzy się również Sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej w Świętej Wodzie oraz Góra Krzyży.

W Wasilkowie znajduje się również Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej.

Jest to wyjątkowa atrakcja województwa podlaskiego, gdzie na żywo można zobaczyć jak wyglądała podlaska wieś XX wieku. W skład znajdujących się tam obiektów wchodzą: stare chałupy i stodoły, wiatraki, dwory, spichlerze, ule oraz krzyże przydrożne i kapliczki. Białostockie Muzeum Wsi to nie tylko zbiór obiektów architektury drewnianej. Ciekawą atrakcją może okazać się ekspozycja poświęcona bimbrownictwu leśnemu, znajdująca się na końcu skansenu.

Wasilków przyciąga turystów do odpoczynku nad  zalewem, przy którym jest położony. Znajduje się tam plaża oraz wyciąg nart wodnych.

W  gminie Wasilków znajdują się szlaki turystyczne: Szlak im. Witolda Sławińskiego, Szlak Świętej Wody, Szlak Supraski, Szlak im. Łukasza Gónickiego, Szlak do Kopalni Krzemienia, Szlak kajakowy Supraśli.

Atrakcją, która skierowana jest szczególnie do dzieci jest Jurajski Park Dinozaurów. Można tam zapoznać się z historią dinozaurów na Ziemi. Jurajski Park Dinozaurów jest częścią Parku Rozrywki, który znajduje się w okolicach Białegostoku.

Wasilków to także miejsce spotkań podlaskich morsów. Każdego roku Podlaski Klub Morsów organizuje zlot morsów nad zalewem w Wasilkowie. 

Do cyklicznych wydarzeń kulturalno – sportowych odbywających się w Wasilkowie należą: Dni Wasilkowa, Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej im. Księdza Wacława Rabczyńskiego, Dożynki gminne w Studziankach.

W 2007 roku Gmina Wasilków otrzymała tytuł „Gmina fair play” - Certyfikowana Lokalizacja Biznesu. Jest to konkurs samorządowy, którego założeniem jest promowanie wśród polskich i zagranicznych inwestorów tych samorządów, które tworzą dobre warunki dla rozwoju i cechują się otwartością na inwestycje, przy jednoczesnym zagwarantowaniu rzetelnej obsługi w atmosferze przyjaznej biznesowi.

Liczba mieszkańców - 11 622

https://www.wasilkow.pl/

źródło: 1, 2, 3, 4

oprac.: Paulina Dulewicz

fot. Cezary Rutkowski, Małgorzata Sawicka