#OdkrywamyPodlaskieGminy – Brańsk

W ramach cyklu #OdkrywamyPodlaskieGminy poznajemy bliżej mieszkańców naszego regionu. Na facebookowym profilu Województwa Podlaskiego przedstawiamy jedną z nich. W piątek, 18 lutego, zapraszamy do gminy Brańsk.

Widok na miasto z lotu ptaka oraz tabliczka z napisem "Brańsk"

Leży w południowej części województwa podlaskiego w powiecie bielskim. Gminę zamieszkuje ok. 6 tys. mieszkańców, a jej powierzchnia to blisko 230 km2.
Brańsk jest siedzibą władz gminy oraz miasta. Jego historia sięga początków II tysiąclecia.

Miasteczko z historią

Zaczątkiem miasta było zbudowane w widłach rzek Nurzec i Bronka w X/XI w. grodzisko, zwane dzisiaj „Zamczyskiem”. W pobliżu grodziska rozwijały się osady rzemieślnicze, niszczone przez najazdy Rusinów, Jaćwingów, Mazowszan i Litwinów, a w XIV w. głównie przez Krzyżaków. Z II ćwierci XV w. pochodzą pierwsze zachowane dokumenty wzmiankujące Brańsk, jako centrum bliżej nieznanej włości, zarządzanej przez namiestnika wielkiego księcia litewskiego, ośrodek parafialny. Wówczas Brańsk aktywnie uczestniczył w handlu drewnem z Gdańskiem. W tym czasie osadnicy mazowieccy założyli w okolicy wiele wsi szlacheckich m.in. Popławy, Brzeźnica, Puchały, Płonowo itd., a bojarzy litewsko-ruscy osiedli w Kiersnowie, Poletyłach, Kadłubówce i innych.

Dogodne położenie przy trakcie z Krakowa na Litwę oraz przy granicy z Mazowszem powodowało wzrost znaczenia Brańska. Od 1422 r. odbywały się tutaj sądy ziemskie. W latach 1440-1444 Brańsk przejściowo wchodził w skład Mazowsza i był stolicą ziemi. 18 stycznia 1493 r. w Wilnie z rąk wielkiego księcia litewskiego Aleksandra Jagiellończyka, Brańsk otrzymał jako pierwsze miasto na Podlasiu pełne miejskie prawo magdeburskie. Od tego czasu używa herbu „Pogoń”. Od 1451 r. mieszczanie brańscy studiowali na Akademii Krakowskiej. Brańsk był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego w starostwie brańskim w ziemi bielskiej województwa podlaskiego w 1795 roku. Od XVI w. do pierwszej połowy XVIII w. obradowały tu sejmiki ziemi bielskiej.

Co warto zobaczyć?

Jednym z ciekawszych, zabytkowych miejsc w gminie jest drewniany kościół parafialny w Domanowie z 1763 r. z zabytkową dzwonnicą. W 2015 r. został podniesiony do rangi Sanktuarium Diecezjalnego Najświętszej Maryi Panny Matki Zbawiciela Naszego Jezusa.

W Hodyszewie z kolei można zobaczyć drewnianą kaplicę z 1884 r. z cudownym źródełkiem przy Sanktuarium Matki Bożej Pojednania.

W okolicy wsi Brzeźnica jest także „Święte Miejsce” - inna drewniana kapliczka z cudownym źródełkiem. To miejsce, w którym ok. 350 lat temu Matka Boża objawiła się pastuszkowi.

W Kalnicy jest zespół dworski składający się z dworu drewnianego z 1870 r. i pozostałości parku z drugiej połowy XIX w. To obecna siedziba Gminnego Ośrodka Upowszechniania Kultury im. Anny Dernowskiej.

Warto także odwiedzić:

Izbę Tradycji Regionalnej i Rolnictwa w Szmurłach;
uroczysko „Kumat” miejsce starć wojsk polskich dowodzonych przez Komata z Jaćwingami;
Pomnik poległych żołnierzy i ludności cywilnej w Olszewie;
Zalew Otapy – Kiersnówek.

Na terenie gminy odbywają się coroczne Obchody Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych, Dnia Strażaka, a także uroczystości upamiętniające bitwy stoczone na tych terenach. W sierpniu organizowane są także Dożynki Gminno-Parafialne.