Święto odwołuje się do  historii opisanej w Ewangelii wg św. Mateusza, według której Mędrcy ze Wschodu (magowie, królowie) przybyli do Betlejem, aby oddać pokłon Jezusowi. Od VI w. podaje się ich imiona: Kacper, Melchior, Baltazar, dopiero jednak od IX w. są one powszechnie uznane.

Postaci trzech królów symbolizują w pewien sposób świat pogan, którego przedstawiciele zwracają się do Izraela po światło zbawienia.

Św. Augustyn pisał, że na wspomnienie tego dnia, należy poświęcić go „Chrystusowi Panu, na uroczyste dziękczynienie. Mędrcy bowiem pierwsi spośród pogan poznali Chrystusa Pana i choć nie poruszeni jeszcze Jego mową, szli z gwiazdą wskazującą im drogę i zastępującą Słowo – Niemowlę.”

Hołd złożony Panu Jezusowi przez mędrców przypomina też o tym, że Jezus Chrystus przychodzi do każdego, niezależnie od rasy – w ikonografii przedstawiano Trzech Króli jako należących do ras: czarnej, białej i żółtej.

Mędrcy oddając małemu Jezusowi hołd, składają mu też dary: złoto, kadzidło i mirrę. Każdy z podarunków ma znaczenie symboliczne. Złoto oznacza królewską godność Jezusa i przysługującą Mu władzę. Kadzidło symbolizuje Jego boską naturę i należną Mu w związku z tym cześć, a mirra oznacza Jego człowieczeństwo.

Uroczystość Objawienia Pańskiego wpłynęła na europejską kulturę i chrystianizację. Jest zakorzeniona w Europie od stuleci. Tego dnia poświęconą podczas Eucharystii kredą, wypisuje się na drzwiach mieszkania K+M+B oraz aktualny rok. Litery te, interpretuje się jako inicjały trzech króli.

W średniowieczu napis C+M+B (imię Kacper po łacinie pisane jest przez C) odczytywano inaczej. Wyrażał on błogosławieństwo: Niech Chrystus błogosławi mieszkanie! – łac. Christus mansionem benedicat!

Wodą święconą kropi się dom, a spalane kadzidło podkreśla, że jest on miejscem modlitwy.

W dniu uroczystości organizowane są orszaki Trzech Króli, czyli rodzaj ulicznych jasełek. Polega na przejściu ulicami kolorowego pochodu, wśród uczestników którego znajdują się osoby przebrane za Mędrców ze Wschodu, ale także np. anioły i diabły. Celem orszaku jest symboliczna stajenka, w której  Jezusowi jest oddawany pokłon. Po drodze śpiewane są kolędy, uczestnikom rozdawane są papierowe korony.

Paulina Tołcz
red.: Barbara Likowska-Matys