Tegoroczni laureaci:

Wojciech Ciesielski
Walenty Jabłoński
Władysław Kałudziński
Irena Kostera
Dr Janina Luberda-Zapaśnik
II Liceum Ogólnokształcące im. Polonii i Polaków na Świecie w Augustowie

Nagroda Honorowa „Świadek Historii” została zainicjowana w 2009 r. w Białymstoku jako regionalny odpowiednik ogólnopolskiej Nagrody Honorowej IPN „Kustosz Pamięci Narodowej”. Obecnie jest przyznawana w oddziałach Instytutu w Gdańsku, Krakowie, Łodzi, Poznaniu, Rzeszowie i w Szczecinie. Mogą ją otrzymać osoby fizyczne oraz instytucje i stowarzyszenia, szczególnie zasłużone dla upamiętniania historii Narodu Polskiego oraz wspierające pion edukacyjny IPN w realizacji ustawowej działalności, w obszarach edukacyjnym, naukowym i wydawniczym. Przyznawana jest także osobom i instytucjom zza granicy.

***

Biogramy Laureatów Nagrody Honorowej „Świadek Historii” – Białystok 2017

Wojciech Ciesielski – z wykształcenia historyk, w 1980 r. współzałożyciel struktur NSZZ „Solidarność” w Olsztynie, współredaktor niezależnych pism „Rezonans” i „Biuletyn Informacyjny”; dwukrotnie internowany w stanie wojennym, następnie do 1989 r. represjonowany z powodów politycznych. Od 1980 r. dokumentuje dzieje olsztyńskiej opozycji niepodległościowej. Zgromadzone archiwalia przekazuje placówkom naukowym, kulturalnym, także IPN. W porozumieniu z fundacją „Wspólnota Polska” przeprowadza i rejestruje wywiady z działaczami opozycji. Propaguje – poprzez wykłady i liczne spotkania w różnych środowiskach – wiedzę o działalności opozycji demokratycznej w Polsce „ludowej”. Jest konsultantem filmów historycznych. W latach 1991–1999 był dyrektorem Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Olsztynie.

Walenty Jabłoński – Sybirak, lekarz, w 1952 r. zesłany z Grodzieńszczyzny do Kazachstanu. Do kraju powrócił w 1956 r. Od 1988 r. aktywny działacz Związku Sybiraków w Białymstoku. Autor wspomnień, wprowadził do obiegu naukowego informacje o sowieckich deportacjach Polaków z Grodzieńszczyzny w latach pięćdziesiątych. W 2013 r. inicjator i współorganizator wyjazdu członków Związku Sybiraków do Kazachstanu w poszukiwaniu grobów deportowanych. Dzięki swoim kontaktom w Kazachstanie przyczynił się do oznaczenia polskich mogił krzyżami oraz do umieszczenia tablic memoratywnych w miejscach zesłania. Współorganizuje i aktywnie uczestniczy w uroczystościach sybirackich, spotkaniach organizowanych przez Oddział IPN w Białymstoku, podczas których dzieli się swoimi wspomnieniami. Jest stałym przedstawicielem białostockiego Związku Sybiraków do kontaktów z Oddziałem IPN.

Władysław Kałudziński - od 1980 r. działacz NSZZ „Solidarność”; w stanie wojennym zaangażowany w pomoc rodzinom internowanych i więzionych, kolporter i drukarz wydawnictw podziemnych. W 1982 r. internowany, brutalnie pobity, następnie skazany na rok więzienia za napaść na funkcjonariuszy Służby Więziennej. Wskutek pobicia od 1983 na rencie inwalidzkiej. Od 1983 uczestnik mszy św. za Ojczyznę i Tygodni Kultury Chrześcijańskiej. W 1998 współzałożyciel, następnie prezes Stowarzyszenia Represjonowanych w Stanie Wojennym Regionu Warmińsko-Mazurskiego „Pro Patria”. Współorganizator i aktywny uczestnik większości olsztyńskich inicjatyw związanych z upamiętnieniem działalności opozycji demokratycznej w okresie Polski „ludowej”. Stale współpracuje w tym zakresie z Delegaturą IPN w Olsztynie. Współinicjator budowy Pomnika Wolności Ojczyzny w Olsztynie, popiersi ks. Wojciecha Zinka i bł. ks. Jerzego Popiełuszki oraz figur bł. ks. Jerzego i św. Jana Pawła II. Współorganizator corocznej Sztafety im. bł. ks. Jerzego Popiełuszki.

Irena Kostera – Sybiraczka, polonistka, bibliotekarka. Od 1994 r. zaangażowana w działalność Koła Terenowego Związku Sybiraków w Hajnówce, od 2010 r. jako Prezes Koła. Organizatorka działalności edukacyjnej i kulturalnej, związanej z dziejami polskiego Sybiru. Organizatorka i uczestniczka lekcji bibliotecznych, uroczystości patriotycznych, inicjatorka upamiętnień w przestrzeni publicznej, m.in.: tablicy poświęconej Sybirakom w kościele Podwyższenia Krzyża Świętego w Hajnówce, Wotum Dziękczynnego Sybiraków za Ocalenie i Powrót do Ojczyzny oraz Krzyża Katyńskiego w kościele św. Cyryla i Metodego w Hajnówce, Leśnej Kapliczki Sybiraka we wsi Budy, inicjatorka odnowienia Pomnika-Krzyża w Judziance upamiętniającego sowiecki mord na 16 mieszkańcach Siemiatycz. Gromadzi i publikuje wspomnienia Sybiraków z Ziemi Hajnowskiej, opiekuje się Sybirakami.

Dr Janina Luberda-Zapaśnik - doktor nauk medycznych, przez ponad 20 lat przewodnicząca Zarządu Okręgu oraz członek Zarządu Głównego Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych, wiceprezes Stowarzyszenia „Patria Nostra” przeciwdziałającego fałszowaniu historii Polski przez zagraniczne media. Autorka wspomnień z okresu uwięzienia w niemieckim obozie koncentracyjnym w Toruniu-Potulicach. Dr Janina Luberda-Zapaśnik kilkakrotnie pozywała przed sądy niemieckie media za zakłamywanie prawdy historycznej poprzez używanie sformułowań o „polskich obozach koncentracyjnych”. W 2014 r. była współorganizatorką i uczestniczką szeregu konferencji współorganizowanych przez IPN, dotyczących fałszowania historii w ramach projektu „Pamięć, tożsamość i odpowiedzialność”.

II Liceum Ogólnokształcące im. Polonii i Polaków na Świecie w Augustowie – szkoła od 25 lat prowadzi wyjątkowo aktywną działalność na rzecz upamiętniania historii narodu polskiego. Dzięki zaangażowaniu nauczycieli i uczniów, wartości patriotyczne stały się fundamentem kształcenia uczniów i wyróżniają jej absolwentów. Cechą szczególną szkoły jest to, że uczy młodzież historii, która harmonijnie łączy się z teraźniejszością i kształtuje postawy obywatelskie. Szczególne zaangażowanie społeczności szkoły widać w zakresie historii regionalnej: upamiętnianiu i propagowaniu wiedzy o Obławie Augustowskiej oraz o działalności miejscowych struktur podziemia niepodległościowego. Młodzież realizuje własne projekty edukacyjne, uczestniczy w konkursach regionalnych i ogólnopolskich realizowanych przez inne podmioty, od lat współtworzy projekty białostockiego Oddziału IPN.