80. rocznica zagłady pacjentów szpitala psychiatrycznego w Choroszczy
Przy Pomniku Ofiar Faszyzmu w Nowosiółkach k. Białegostoku upamiętniono w środę (25.08) kilkuset pacjentów Szpitala Psychiatrycznego im. St. Deresza w Choroszczy, zamordowanych w 1941 r. przez Niemców w pobliskim lesie. W uroczystości wziął udział Dominik Maślach, dyrektor Departamentu Zdrowia UMWP. Szpital jest jednostką podległą samorządowi województwa.
Dokładna data tragedii nie jest znana, prawdopodobnie był to 25 lub 26 sierpnia. Niemieccy żołnierze zarządzili ewakuację pacjentów, zjechały wozy ciężarowe i autobusy. Niektórzy pacjenci uciekli, jednak większość - bezbronna wobec oprawców - została zastrzelona. Według Instytutu Pamięci Narodowej, Niemcy zabili czterysta sześćdziesiąt cztery osoby.
– Dlaczego człowiek podniósł rękę na drugiego człowieka? Człowieka bezbronnego, chorego. Był tylko jeden powód – bo w tych, którzy to uczynili, zabrakło Boga. Nie było Boga, była chora wizja świata, budowanego na własnym widzimisię, świata bez wartości, który odrzuca dobro, miłość, piękno, a skupia się tylko na posiadaniu. Dlatego ci, którzy przeszkadzali, musieli zniknąć – mówił podczas uroczystości ks. Piotr Ratkiewicz, kapelan szpitala w Choroszczy.
Podczas uroczystości Dominik Maślach odczytał list wystosowany przez marszałka Artura Kosickiego i Marka Malinowskiego, członka Zarządu Województwa Podlaskiego, którzy odnieśli się w nim do tragicznych wydarzeń z sierpnia 1941 r.
– Była to jedna z najbardziej dojmujących w swojej wymowie zbrodni hitlerowskich dokonanych w naszym regionie. Jej ofiarą padli bezbronni pacjenci Szpitala Psychiatrycznego w Choroszczy. Te kilkaset istnień, które straciły życie w lesie w Nowosiółkach, to również wymowny symbol utraty człowieczeństwa w tragicznych latach II wojny światowej – pisali w liście.
Eksterminacja chorych psychicznie była zgodna z ideologią hitlerowskich Niemiec, która zakładała oczyszczanie rasy z jednostek niepełnosprawnych. Szacuje się, że na terenie Polski podczas okupacji niemieckiej wymordowano kilkanaście tysięcy chorych psychicznie. Była to część akcji T4, którą Niemcy prowadzili od 1939 r., w ramach której zginęło łącznie ponad 70 tys. osób.
W uroczystościach w 80. rocznicę tragicznych wydarzeń wziął udział wojewoda Bohdan Paszkowski, przedstawiciel lokalnych władz samorządowych oraz pracownicy i pacjenci szpitala w Choroszczy.
Paulina Tołcz
red.: Małgorzata Sawicka
fot.: Paulina Dulewicz