Zaangażowany i pełen pasji harcerz

Jan Bytnar urodził się 6 maja 1921 r. w Kolbuszowej (obecnie woj. podkarpackie). W 1926 roku jego rodzina przeprowadziła się do Piastowa, skąd dojeżdżał do Szkoły Powszechnej w Warszawie. W stolicy ukończył następnie Państwowe Gimnazjum im. Stefana Batorego. Zdał maturę kilka miesięcy przed wybuchem wojny, w maju 1939 roku. W trakcie nauki w gimnazjum jego przyjaciółmi zostali – Tadeusz Zawadzki „Zośka” i Aleksy Dawidowski „Alek”, z którymi „Rudy” współpracował później w czasie wojny.

Jeszcze w trakcie edukacji został harcerzem 23. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego składając przysięgę w 1934 roku. Jego zaangażowanie i pełna pasji działalność w tej formacji ukształtowało jego późniejsze życie.

Słynny wykonawca akcji w ramach „Małego sabotażu”

Po wybuchu wojny, bardzo szybko zaangażował się w działalność konspiracyjną. Najbardziej zasłynął jako członek „Szarych Szeregów” – konspiracyjnych struktur harcerskich. W 1942 roku został dowódcą hufca „Południe” będącego równocześnie plutonem „Sad” Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej. W styczniu 1943 roku ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty Rezerwy.

W ramach „Szarych Szeregów” zasłynął w akcjach tzw. małego sabotażu. Stworzone przez niego „wieczne pióro” – przyrząd z pojemnikiem farby i knotem osadzony na długim składanym kiju, umożliwiał pisanie znaku Polski Walczącej na murach na dużej wysokości. Równocześnie Bytnar wieszał polskie flagi w dni świąt państwowych i prowadził działania wobec niemieckich kin czy sklepów m.in. wrzucając tam probówki z gazem.

Z biegiem czasu akcje dywersyjne w jakich uczestniczył Jan Bytnar stawały się coraz poważniejsze i miały charakter zbrojny. Niestety wkrótce został on pojmany przez Niemców.

Odbicie z rąk Gestapo

„Rudego” aresztowano w nocy 22/23 marca 1943 roku, wraz z ojcem, w ich mieszkaniu. Zawieziony został na Pawiak, a następnie do siedziby Gestapo przy Aleji Szucha, gdzie w trakcie przesłuchań był brutalnie katowany. Koledzy postanowili go uwolnić.

Odbicie Bytnara z rąk okupanta odbyło się 26 marca 1943 roku, kiedy „Rudy” wraz z innymi więźniami był przewożony z Szucha na Pawiak. Znane jest obecnie jako „Akcja pod Arsenałem”. Dzięki niej, oprócz Bytnara uwolniono jeszcze 20 więźniów, jednak jego stan był najcięższy spośród wszystkich. Brutalnie przesłuchiwany nie mógł poruszać się o własnych siłach. 30 marca 1943 roku, będąc w stanie krytycznym, został zawieziony do Szpitala Wolskiego. Nie udało się go jednak uratować i zmarł tego samego dnia.

oprac. Jerzy Górko na podstawie www.dzieje.pl; www.wikipedia.pl
red.: Cezary Rutkowski