Zatruty bulion?

Ostatni dzień życia polskiego monarchy jest dość dobrze znany dzięki zapiskom naocznych świadków. Z samego rana, 12 lutego 1798 r., po wypiciu, jak co dzień, filiżanki bulionu, król niespodziewanie zasłabł i stracił przytomność. Potem odzyskał ją na chwilę, lecz zdołał jedynie posłać po księdza i z powrotem zemdlał. Umarł w cierpieniach o godz. 23.00.

Lekarz przyboczny Jan Boeckler, który leczył króla również w Warszawie, po dokonaniu sekcji zwłok oświadczył, że przyczyną śmierci była apopleksja nerwowa, czyli wylew krwi do mózgu. Niektórzy jednak sądzili, że monarcha został podstępnie otruty.

Ciało Stanisława Augusta Poniatowskiego złożono w podziemiach katolickiego kościoła św. Katarzyny przy Newskim Prospekcie. Spoczywało tam aż do dwudziestolecia międzywojennego, gdy przewieziono je do dawnej rodzinnej posiadłości Poniatowskich w Wołczynie. Obecnie doczesne szczątki ostatniego polskiego monarchy znajdują się w krypcie archikatedry św. Jana Chrzciciela w Warszawie, gdzie w 1995 r. odbył się jego symboliczny, uroczysty pogrzeb.

Od Konstytucji 3 Maja do „Targowicy”

Ocena panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego pozostaje przedmiotem sporów historyków. Z jednej strony jest doceniany jako inicjator i współautor reform ustrojowych przeprowadzonych przez Sejm Czteroletni, w tym Konstytucji 3 Maja oraz jako mecenas nauki i sztuki. Inni badacze dziejów Polski przypominają jego osobistą zależność od cesarzowej Rosji – Katarzyny II, której źródłem był romans pomiędzy nimi, gdy w 1755 r., jako młody dyplomata, wyjechał do Petersburga. Krytyce poddawany jest także fakt, że nie zdołał zapobiec rozbiorom Rzeczypospolitej i przystąpił do konfederacji targowickiej.

oprac.: Jerzy Górko
red.: Władysław Tokarski