77. rocznica rozpoczęcia przez Białostocki Okręg Armii Krajowej akcji „Burza”
Od stycznia do września 1944 r. w poszczególnych regionach Polski odbywała się akcja „Burza”. Taki kryptonim nosiły działania Armii Krajowej polegające na atakowaniu wycofujących się Niemców, opanowywaniu poszczególnych miejscowości i występowaniu w imieniu Rządu Rzeczypospolitej na uchodźstwie w Londynie w roli gospodarza wyzwolonych terenów przed nadchodzącą Armią Czerwoną. W Okręgu Białostockim AK akcja „Burza” rozpoczęła się 1 lipca 1944 r. Dziś przypada jej 77. rocznica.
Najwcześniej do działań przystąpili partyzanci Inspektoratu Grodno Białostockiego Okręgu AK. Na drogach do Brzostowicy, Odelska, Kopciówki i Sokółki, wycofujących się Niemców zaatakował odtworzony 81 Pułk Piechoty AK. Zajęcie Grodna jednak było poza możliwościami oddziałów partyzanckich uzbrojonych jedynie w lekką broń.
Sukcesy partyzantów nad Kanałem Augustowskim
Kolejne walki rozgorzały w miarę posuwania się frontu: niemiecko-sowieckiego. W okolicach Kanału Augustowskiego działało liczące około 700 ludzi Zgrupowanie AK pod dowództwem mjr. Kazimierza Ptaszyńskiego – „Zaremby”. Wykonało ono ponad 30 akcji zbrojnych, w tym 4-krotnie wysadzano transporty wojskowe na trasie kolejowej Augustów-Grodno. Współpracowano też z wojskami Armii Czerwonej dostarczając sowieckiej grupie wywiadowczej „Jasień” plany umocnień w Prusach Wschodnich.
Na przedpolach Białegostoku nie doszło do większych walk, zbyt duże były tutaj siły hitlerowców. Natomiast wokół – Brańska, Nurca i Hajnówki wiele akcji przeprowadził 2 pułk ułanów AK, niszcząc odcinki linii kolejowej Hajnówka – Czeremcha oraz wysadzając mosty pomiędzy stacjami Nurzec i Czeremcha.
Największą bitwę stoczono na Czerwonym Bagnie k. Osowca
Największa bitwa partyzancka w Okręgu Białostockim AK w ramach akcji „Burza” miała miejsce na Czerwonym Bagnie koło Osowca. We wrześniu 1944 r. tragiczny bój z Niemcami stoczył tam 9 Pułk Strzelców Konnych AK . Znaczna przewaga hitlerowców sprawiła, że 8 września 1944 r. po całodziennej walce pułk został rozbity. Zginęło wielu jego żołnierzy, w tym dowódca – rtm. Wiktor Konopno ps. „Grom”.
W porównaniu z innymi okręgami akcja „Burza” na terenie Okręgu AK Białystok przeprowadzona została w stopniu ograniczonym. Zmobilizowano do niej jedynie ok. 2,5 tys. żołnierzy. Nierównomierne natężenie działań bojowych na terenie poszczególnych obwodów Okręgu AK Białystok wynikało również z ogólnej sytuacji militarnej, sił i środków oraz inicjatywy lokalnych dowódców.
oprac.: Jerzy Górko