Województwo podlaskie zajmuje obszar ponad 20000 km kw., co stanowi 6,5% powierzchni Polski. Wyróżnia się na tle kraju swoimi ponadprzeciętnymi wartościami przyrodniczymi o dużym stopniu naturalności. Świadczyć o tym może znaczny udział użytków zielonych - 19,8%, nieużytków (głównie bagiennych) - 3,0% oraz wód 3,0%, a także wysoki stopień lesistości. Według Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych wynosi on 29,2%. W sumie ponad 50% powierzchni województwa ma warunki przyrodnicze stosunkowo mało zmienione działalnością człowieka. Zachowały się tutaj duże kompleksy leśne - Puszcze: Białowieska, Knyszyńska i Augustowska, dolina Narwi - zabagniona z silnie rozbudowanym systemem koryt rzecznych, malownicza dolina Bugu o dużych walorach krajobrazowych, najbardziej naturalne w Europie Środkowej Bagna Biebrzańskie, malowniczy polodowcowy krajobraz północnej Suwalszczyzny.

Przez województwo przebiegają granice zasięgu wielu gatunków borealnych (północnych) oraz środkowo i zachodnioeuropejskich. Występuje tu ponad 1000 gatunków roślin naczyniowych (w tym 26 gatunków drzew, 55 gatunków krzewów, 14 gatunków krzewinek oraz 37 gat. paprotników), 300 gatunków mszaków i wątrobowców, ponad 350 gat. porostów i ponad 3000 gatunków grzybów. Na uwagę zasługuje ponad dwudziestogatunkowa grupa drzew, wśród których dominują sosna i świerk. Bogaty jest także świat zwierząt. Występuje tu ponad 60 gatunków ssaków, ponad 260 gatunków ptaków, 7 gatunków gadów, 12 gatunków płazów, 27 gatunków ryb oraz ponad 9000 gatunków owadów. Gatunkiem o szczególnym znaczeniu jest żubr, który żyje w dwóch stadach w naturalnym środowisku leśnym Puszcz: Knyszyńskiej (15 szt.) i Białowieskiej (ok. 300 szt.). Na uwagę zasługuje również największy przedstawiciel gryzoni, jakim jest bóbr (ok. 10000 szt.), obecnie występujący na przeważającej części województwa. Występują tu ptaki rzadkie bądź zagrożone wyginięciem w skali kraju a nawet Europy (głuszec, cietrzew, rybołów, wodniczka). Wyjątkowo duża jest populacja bociana białego, którego liczebność w województwie szacuje się na ok. 6000 par.

Prawie 32 % powierzchni województwa objęte jest różnymi formami ochronnymi, co stawia województwo podlaskie w ścisłej czołówce krajowej. Istnieją tu:

• 4 parki narodowe: Białowieski, Biebrzański, Narwiański i Wigierski o łącznej powierzchni 92031 ha,
• 3 parki krajobrazowe: Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi, Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej, Suwalski Park Krajobrazowy o łącznej pow. 88084,5 ha,
• 85 rezerwatów przyrody o łącznej pow. 14015 ha,
• 15 obszarów chronionego krajobrazu o łącznej powierzchni 471761 ha,
• 249 użytki ekologiczne o łącznej pow. 3085 ha,
• zespół przyrodniczo-krajobrazowy o łącznej pow. 60 ha,
• 2 stanowiska dokumentacyjne o łącznej pow. 0.6 ha,
• 2038 pomników przyrody.