– Jest to inwestycja, która była na liście priorytetowej Unii Europejskiej, na której realizacje otrzymaliśmy 210 milionów (całość kosztowała 393 mln zł). Jest to bardzo nowoczesna technologia, absolutnie bezpieczeństw dla środowiska, jeden domek jednorodzinny bardziej szkodzi środowisku niż ta cała spalarnia, która rocznie może spalać do 120 tys. ton śmieci – podkreśla Tadeusz Truskolaski, prezydent Białegostoku. – My wiemy, że priorytetem UE jest ochrona środowiska i nie byłoby pieniędzy unijnych gdyby ten Zakład nie był absolutnie bezpieczny.

Budowa ZUOK to największa inwestycja w województwie podlaskim w ostatnich latach. Najnowocześniejsza w Polsce. Uroczystość rozpoczęło poświęcenie ZUOK przez Księdza Arcybiskupa Edwarda Ozorowskiego, Metropolitę Białostockiego i prawosławnego Arcybiskupa Białostockiego i Gdańskiego Jakuba. Ale najnowsza instalacja Białegostoku to także bardzo ważna inwestycja z punktu widzenia województwa. Jak podkreślił Bogdan Paszkowski, Wojewoda Podlaski, nowo otwarty Zakład obsługiwać będzie Białystok i 9 gmin. – I mam nadzieję, że swoim działaniem, a właściwie to brakiem oddziaływania na okoliczne tereny rozwieje wszelkie wcześniejsze obawy - podkreślił.

Na uroczystości otwarcia Jerzy Leszczyński, Marszałek Województwa Podlaskiego wspólnie z Anną Naszkiewicz, Wicemarszałek Woj. Podlaskiego wręczyli z tej okazji pamiątkowe dyplomy prezydentowi Białegostoku i prezesowi miejskiej spółki Lech, odpowiedzialnej za tę inwestycję.

- Chciałem serdecznie pogratulować tej wspanialej inwestycji. Trzeba było wysiłku wielu osób i zaangażowania ludzi dobrej woli, także samorządu województwa – by to się udało – podkreślał marszałek Leszczyński. - To bardzo ważna inwestycja dla naszego regionu, ale myślę, ze będzie to też  dobry przykład dla całej Polski. Życzę nam wszystkim, żeby przyniosło to zyski dla naszego miasta i regionu.

A wicemarszałek Naszkiewicz przypomniała, że inwestycja ta jest zgodna z wojewódzkimi planami ochrony środowiska, podkreśliła jak ważną rolę będzie ona odgrywała w przyszłości w naszym regionie. - Życzę dobrej atmosfery nie tylko na zewnątrz, ale i w środku – zaznaczyła na koniec.

ZUOK jest elementem powstającego nowoczesnego systemu gospodarki odpadami obejmującego również wdrożenie selektywnej zbiórki odpadów i budowę sortowni na składowisku w Hryniewiczach. Białystok należy do pierwszych miast w Polsce, którego władze poważnie potraktowały problem dostosowania gospodarki odpadami do europejskich przepisów. Unijna polityka zakłada maksymalne ograniczenie ilości odpadów składowanych w tradycyjny sposób.

Budowę zrealizowało konsorcjum firm: Budimex S.A. (lider konsorcjum), Keppel Seghers Belgium N.V. oraz Cespa Compania Espanola de Servicios Publicos Auxiliares S.A. Umowa przewidywała najpierw zaprojektowanie instalacji, a następnie budowę, która trwała 751 dni. Uczestniczyło w niej w sumie ok. 2000 osób łącznie z lokalnymi podwykonawcami. W okresie najbardziej intensywnych prac montażowych, na placu budowy było codziennie 457 pracowników.

- Budowa ZUOK w Białymstoku w rekordowo krótkim czasie i wypełnienie wszystkich parametrów gwarantowanych, potwierdzają odpowiedzialne i skuteczne podejście Budimeksu do realizacji inwestycji w sektorze energetycznym – mówi Piotr Świecki, dyrektor Budownictwa Energetycznego i Przemysłowego w Budimeksie. - Dzięki temu projektowi rozbudowaliśmy swoje kompetencje. Naszym długofalowym celem jest silna pozycja Budimeksu jako firmy EPC (Engineering, Procurement and Construction) w szeroko rozumianym sektorze energetycznym.

Dofinansowanie projektu z Unii Europejskiej

Całkowity koszt projektu „Zintegrowany system gospodarki odpadami dla aglomeracji białostockiej” wynosi 393 mln zł netto, z czego budowa ZUOK w Białymstoku - 333 mln zł. Na realizację całego projektu spółka „Lech” pozyskała 210 mln zł ze środków Europejskiego Funduszu Spójności, w ramach Działania 2.1 Kompleksowe przedsięwzięcia z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi ze szczególnym uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. 164 mln zł pochodzi z pożyczki z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Energia elektryczna i cieplna z odpadów

ZUOK jest w stanie przetworzyć 15,5 tony odpadów przez godzinę, a więc do 372 ton w ciągu doby. Przez rok może być unieszkodliwianych termicznie do 120 tys. ton odpadów komunalnych.

Dzięki zastosowanej technologii możliwe będzie wytworzenie rocznie ok. 38 tys. MWh energii elektrycznej oraz ok. 360 tys. GJ energii cieplnej, która trafi do miejskiej sieci ciepłowniczej i będzie wykorzystywana na potrzeby własne. Taka ilość energii elektrycznej może zasilić około 16 tys. gospodarstw domowych, a energii cieplnej ogrzać zimą około 875 domów jednorodzinnych.

Do ZUOK mają trafiać zmieszane odpady komunalne z Białegostoku oraz dziewięciu sąsiadujących gmin. Zakłada się też przyjmowanie pozostałości pochodzących z procesu sortowania odpadów, których kaloryczność wynosi powyżej 6 MJ/kg i zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki nie mogą być one składowane. Pierwsze transporty odpadów przyjechały do obiektu pod koniec września, gdy wykonawca rozpoczął tzw. gorący rozruch instalacji.

Ochrona środowiska na najwyższym poziomie

- Ochrona środowiska to priorytet przy projektowaniu i funkcjonowaniu ZUOK w Białymstoku. Obiekt wyposażony jest w instalację oczyszczania spalin (IOS), która wychwytuje i unieszkodliwia zanieczyszczenia i toksyczne związki – mówi Michał Stefanowicz, Prezes Zarządu spółki PUHP „LECH” w Białymstoku, która jest inwestorem i zarządzającym ZUOK - Instalacja oczyszcza spaliny z tlenków azotu (NOx), kwaśnych zanieczyszczeń, metali ciężkich, dioksyn i fiuranów oraz pyłów.

W efekcie emisja spalin jest na minimalnym poziomie, o wiele niższym od dopuszczalnych wartości określonych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie standardów emisyjnych z instalacji.

Spaliny są przez cały czas monitorowane przez służby spółki Lech oraz inspekcje ochrony środowiska. W ZUOK w Białymstoku zastosowano też najnowocześniejsze rozwiązania, które powodują, że nieprzyjemne zapachy z hali wyładunku odpadów nie wydostają się na zewnątrz – dzięki wytworzonemu podciśnieniu są zasysane do wewnątrz budynku. Nie są więc uciążliwe dla otoczenia.

- Budowa ZUOK i stworzenie nowoczesnego systemu gospodarki odpadami to korzyść nie tylko dla obecnych mieszkańców Białegostoku i aglomeracji białostockiej, ale także dbałość o przyszłe pokolenia, które będą mogły cieszyć się dobrym stanem środowiska – dodaje Michał Stefanowicz, Prezes Zarządu spółki PUHP „LECH”.

Pierwsze spalarnie w Polsce

ZUOK w Białymstoku jest jednym z pierwszych oddanych do eksploatacji w Polsce i jako pierwszy w kraju otrzymał koncesje na wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła. Podobne instalacje zostały uruchomione w Bydgoszczy i Koninie. W tym roku gotowe mają być w Poznaniu, Krakowie i Szczecinie. W Europie Zachodniej funkcjonuje ok. 400 spalarni odpadów.

Przekrój instalacji w ZUOK w Białymstoku

Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych w liczbach  120 tysięcy ton – tyle odpadów komunalnych może spalić rocznie ZUOK w Białymstoku  360 tysięcy GJ – energii cieplnej może wyprodukować rocznie ZUOK  38 tysięcy MWh – energii elektrycznej może wyprodukować rocznie ZUOK

* 3,3 hektara – powierzchnia terenu zajmowanego przez zakład

* 43 metry – wysokość budynku, w którym znajduje się kocioł

* 50 metrów – wysokość komina

* 37 metrów - wysokość kotła

Nowoczesne rozwiązania proekologiczne

* ODZYSK WODY - cała woda opadowa z terenu ZUOK (dachy, drogi, place) jest odzyskiwana i zużywana do procesu technologicznego – woda z miejskiej sieci używana jest na minimalnym poziomie – głównie na potrzeby socjalne.

* ODZYSK CIEPŁA - ciepła woda do celów socjalnych podgrzewana jest dzięki odzyskowi ciepła ze sprężarek powietrza pracujących w instalacji obiektu.

* WYKRYWANIE RADIOAKTYWNYCH ODPADÓW - przy wjeździe na teren ZUOK zainstalowany jest detektor radioaktywności, nie ma więc niebezpieczeństwa, że materiały radioaktywne trafią do instalacji.

* SAMOCHODY WYJEŻDŻAJĄ CZYSTE - samochody do transportu odpadów wyjeżdżają z terenu ZUOK czystsze niż wjechały – przed wyjazdem przejeżdżają myjkę, która czyści podwozie i koła.

* CZYSTE SPALINY - obiekt wyposażony jest w instalację oczyszczania spalin (IOS), która wyłapuje i unieszkodliwia zanieczyszczenia i toksyczne związki. Dzięki temu wartości emisji są znacznie niższe od dopuszczalnych wartości, nad czym czuwa system stałego monitoringu

Droga odpadów do przekształcenia w ZUOK

1. Samochody z odpadami poddawane są rejestracji i ważeniu przy bramach wjazdowych do ZUOK.

2. W hali wewnątrz budynku, do której wjeżdżają samochody, odpady są wyładowywane i trafiają do bunkra. Dzięki podciśnieniu panującemu w hali, nieprzyjemne zapachy nie wydostają się na zewnątrz budynku.

3. Odpady z bunkra są podawane za pomocą suwnicy do leja zasypowego kotła.

4. Poprzez szyb zasypowy i dozownik, odpady trafiają na ruszt kotła, gdzie poddawane są spaleniu w temperaturze ok. 1000 st. C.

5. Spaliny powstałe podczas spalania są kierowane do instalacji oczyszczania spalin:

- po oczyszczeniu spaliny trafiają do komina

- poziomy emisji spalin są przez cały czas monitorowane – ich wielkość jest minimalna – daleka od dopuszczalnych wartości określonych przez przepisy.