Rządy państw Europy Środkowej traktowały integrację ze strukturami europejskimi jako ostateczne przełamanie istniejącego w latach 1945–1989 dwubiegunowego podziału kontynentu na konkurujące i wrogie obozy ideologiczno-polityczne. Negocjacje akcesyjne zostały oficjalnie zainaugurowane 31 marca 1998 roku. W listopadzie tego samego roku dokonano otwarcia negocjacji dotyczących siedmiu obszarów tematycznych. Do połowy 2000 roku toczyły się już we wszystkich 29 zespołach negocjacyjnych.

Podpisanie Traktatu Akcesyjnego w Atenach

Polska do końca roku 2000 zdążyła zakończyć rozmowy w 25 spośród 30 obszarów negocjacyjnych. W przypadku dziewięciu z nich uzgodniono okresy przejściowe. Pozostałe pięć obszarów rozpatrywano w latach 2001-2002. Szczególnie wiele czasu poświęcono kwestii dostępu Polaków do europejskich rynków pracy oraz dopłat do produkcji rolnej.

Finał negocjacji Polski z UE nastąpił 13 grudnia 2002 roku podczas szczytu Unii w Kopenhadze. W trakcie przedłużających się rozmów ustalono ostatnie elementy umowy akcesyjnej. W centrum zainteresowań polskiej delegacji znajdowały się sprawy rolnictwa i budżetu na inwestycje strukturalne. Podczas szczytu przyjęto również terminarz dalszej procedury integracji.

16 kwietnia 2003 roku w Atenach w imieniu Polski pod Traktatem Akcesyjnym podpisali się premier Leszek Miller, minister spraw zagranicznych Włodzimierz Cimoszewicz oraz, jako trzecia, ówczesna minister ds. europejskich Danuta Hübner. Następnego dnia Sejm RP podjął uchwałę o wyznaczeniu daty referendum akcesyjnego na 7 i 8 czerwca 2003 roku.

Zdecydowana większość naszego społeczeństwa za przystąpieniem do Unii

W referendum za członkostwem w UE opowiedziała się zdecydowana większość – 77,45 proc. biorących udział w głosowaniu, przeciwnych było 22,55 proc. Oddano też 0,72 proc. głosów nieważnych. Frekwencja wyniosła 58,85 proc. 23 lipca 2003 roku traktat akcesyjny został ratyfikowany. O północy 1 maja 2004 roku Polska stała się członkiem Unii Europejskiej.

Oficjalne unijne uroczystości odbyły się wieczorem 1 maja w Dublinie (Irlandia pełniła wówczas rotacyjne, półroczne przewodnictwo UE). 25 flag państw Unii przy dźwiękach "Ody do radości" Beethovena zostało wciągniętych na maszty przed siedzibą prezydent Irlandii Mary McAleese. Państwowe uroczystości odbyły się również na placu Piłsudskiego w Warszawie.

oprac.: Jerzy Górko