Odkryte przez miejscowych miłośników regionu fakty historyczne naświetlą na nowo  złożoność losów tego miejsca i okolicznych osad. Zachętą niech będzie fragment jednej z najnowszych książek „Historia małej wsi.470 lat Sokola”. 

"(….) Pierwszą, powszechnie znaną publikacją dotyczącą historii wsi Sokole była „Monografia Gminy Michałowo”  Leszka Nosa, regionalisty, nauczyciela michałowskiej Szkoły Podstawowej. To na jego zapiskach opieraliśmy dotychczasową wiedzę o przeszłości Sokola. Z chwilą powstania Towarzystwa Przyjaciół Sokola (2009) zainteresowano się bliżej historią tej małej wsi i zaczęły powstawać opracowania ujmujące w sposób publicystyczny zawiłości sokolskich losów. Jednakże z uporem trzymano się daty pierwszej wzmianki o wsi Sokole przytoczonej przez Leszka Nosa tj roku 1775.Z okazji 235. rocznicy założenia wsi w 2010r. zorganizowano nawet huczne jubileuszowe obchody. Cieszono się, że wieś Sokole ma taką długą i ciekawą historię. Wydano wówczas nakładem Towarzystwa Przyjaciół Sokola  „Okruchy historii wsi Sokole i okolic” Barbary Pacholskiej i Ewy Kupraszewicz, później „Monografię wsi Sokole.Historia Żedni, Stanku i Świnobrodu 1775-2010”, autorstwa i nakładem własnym Andrzeja Kasperowicza. 

W kolejnych latach nakładem TPS wydało zbiór legend i anegdot „Pomiędzy prawdą a legendą” Barbary Pacholskiej i Ewy Kupraszewicz, następnie ukazała się publikacja  Andrzeja Kasperowicza „75 lat Domu Ludowego im. I Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego we wsi Sokole 1937-2012”wydana nakładem własnym autora.

Kolejną publikacją była praca zbiorowa pod redakcją Barbary Pacholskiej i z jej wstępem „Śladami Hasbachów”, później „Wojenne losy Sokolan” Barbary Pacholskiej i Andrzeja Kasperowicza. Z okazji jubileuszu 130-lecia Kolei Poleskiej Andrzej Kasperowicz napisał i wydał nakładem własnym książkę „130 lat Kolei Poleskiej”
Ale TPS w dalszym ciągu nie ustawało w poszukiwaniu śladów  historii swojej wsi i zorganizowało konkurs na opracowanie drzew genealogicznych rodzin sokolskich pod hasłem „Saga rodów sokolskich”.
Napłynęło wprawdzie jedynie (lub aż) siedem prac ale, co ciekawe, jedna z nich zawierała szeroko zakrojony wątek historii wsi sięgającej do rodu Chodkiewiczów.
Jednym z jurorów konkursu został Grzegorz Multan, który na własnej rodzinie przećwiczył spisywanie rodzinnej historii. Jego penetracje źródeł historycznych dotyczyły gmin Michałowo, Gródek i Zabłudów, bowiem korzenie rodzinne sięgały tych terenów  i...odnalazł wiele dokumentów archiwalnych dotyczących Sokola i okolic w tym metryki starych Sokolan i opis karczmy, pierwszego obiektu publicznego we wsi. Dało to sygnał liderom TPS do przygotowania wieczoru historycznego „W karczmie pod sokołem”, na którym zaprezentowano świeżo odkryte zapisy historyczne o Sokolu wydając Gazetę Okazjonalną. Odnaleziono zapisy o pierwszych sokolanach już w XVII wieku a informacje o istnieniu wsi datowane na 1549r zawarte są w testamencie Aleksandra Chodkiewicza. Jednocześnie okazało się, że zebrany materiał nie pomieści się w zaplanowanej gazecie a nowych materiałów sukcesywnie przybywało, bowiem przetarto drogi do poszukiwań zapisów o przeszłości Sokola, stąd pomysł na niniejszą książkę, która nie ma charakteru naukowego.

Jako niestrudzeni badacze regionalnej historii  mieszkańcy Sokola dążą  do budowania trwałych więzi społecznych spająjących lokalną społeczność poprzez poszerzenie wiedzy o źródłach  historycznych dotyczących wsi. Tą drogą pragną zachęcać  do dalszych poszukiwań sokolskich korzeni i niewątpliwie barwnej historii wsi.

 (...)  Sokole to wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, w gminie Michałowo. Wieś magnacka hrabstwa zabłudowskiego położona była w końcu XVIII wieku w powiecie grodzieńskim województwa trockiego. Nazwa wsi Sokole odnosi się zapewne do sokolników, hodowców drapieżnych ptaków – sokołów używanych niegdyś przez Chodkiewiczów w łowach na ptactwo."

Wydarzeniu towarzyszyć będą wystawy zdjęć archiwalnych ze zbiorów mieszkańców Sokola i przyległych miejscowości, poplenerowe prace malarskie o Sokolu, happening „Zostawić po so-bie ślad”, promocja książek: „Historia małej wsi.470 lat Sokola” oraz „Dawne potrawy z Soko-la”,występy artystyczne w tym min.” Kapela Niwińskich” z Warszawy w ramach Podlaskiej Oktawy Kultur oraz regionalny Zespół „Kalinka”. Organizatorem projektu jest Towarzystwo Przyjaciół Sokola i Sołectwo Sokole, współorganizatorem GOK w Michałowie.

Patronat honorowy nad wydarzeniem objął Burmistrz Michałowa. Projekt został wsparty przez samorząd województwa Podlaskiego.

źródło: Towarzystwo Przyjaciół Sokola
oprac.ak