Ojciec Józef Romuald Filonowicz
Ojciec Romuald urodził się 20 października 1906 roku we wsi Wierzchlesie, w Polsce. Zmarł w Stambule 23 marca 1981 roku. Przez całe swoje życie wykazywał przywiązanie do Polski i wartości patriotycznych. W czasie I wojny światowej uczęszczał przez trzy lata do szkoły niemieckiej a potem rozpoczął naukę w gimnazjum polskim. W wieku 20 lat poczuł powołanie do służby Bogu. W 1928 roku dotarł do zakonu w Asyżu, gdzie odbył nowicjat, a w 1934 roku złożył śluby kapłańskie w Osimo. W styczniu 1936 roku rozpoczął misję duszpasterską w Turcji. Od tej pory pozostał w służbie zakonu i kościoła św. Antoniego poświęcając wszystkie swoje zdolności wspólnocie polskiej w Turcji, dla której przez 45 lat był proboszczem i ojcem. Największą zasługą o. Filonowicza było odbudowanie i zaktywizowanie polskiego duszpasterstwa w Turcji. Działalność ta została bardzo pozytywnie oceniona przez ówczesnego delegata apostolskiego Angelo Giuseppe Roncalli, przyszłego Papieża Jana XXIII. Ważnym etapem w działalności duszpasterskiej o. Filinowicza był okres II wojny światowej. Nastąpił wtedy wyraźny wzrost aktywności religijnej Polaków i w konsekwencji obowiązki polskiego duszpasterza znacznie się zwiększyły. W 1941 roku utworzył w budynku Ambasady RP w Ankarze kaplicę pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej. Przy kaplicy istniał chór, kilkoro dzieci przystąpiło do komunii świętej, jedno dziecko zostało ochrzczone. Dzięki pomocy Polaków zamieszkałych i pracujących w Turcji kaplica otrzymała wspaniały ołtarz.
O. Filonowicz od początku swojego pobytu w Turcji utrzymywał bliskie kontakty z polską wioską Polonezkoy i jej mieszkańcami. Mimo licznych utrudnień, do 1952 roku, tj. do momentu przybycia nowego proboszcza raz w tygodniu odprawiał nabożeństwo w Adampolu. W 1958 roku adampolski proboszcz nie chcąc przyjąć obywatelstwa tureckiego musiał opuścić Turcje. Aby zapewnić ciągłość opieki duchowej ówczesny internuncjusz apostolski wydał dekret, którym ustanowił o. Filonowicza proboszczem parafii w Polonezkoy. Decyzja ta nie została uzgodniona z władzami tureckimi i o. Filonowicz otrzymał nakaz wyjazdu z Turcji. Do wydalenia jednak nie doszło dzięki interwencji arcybiskupa Józefa Gawliny u Papieża Jana XXIII. Po cofnięciu decyzji przez władze tureckie o. Filonowicz kontynuował swoją misje w Stambule.
Największym wydarzeniem dla całej tureckiej Polonii było spotkanie z Papieżem-Polakiem, Janem Pawłem II, podczas Jego pobytu w Turcji w 1979 roku. W niecałe półtora roku po tym historycznym spotkaniu o. Filonowicz zmarł. W czasie uroczystości pogrzebowych mowę pożegnalną wygłosił ówczesny Konsul Generalny Mateusz Bereżecki, a o. Filonowicz został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
O. Filonowicz pozostawił po sobie liczne artykuły i zapiski historyczne, które publikowane były za jego życia w różnych periodykach w Polsce oraz w Argentynie, Francji, Turcji, USA i we Włoszech. Na szczególne podkreślenie zasługuje wydawany przez 20 lat „Katolicki Kalendarz Polaka w Turcji”. Publikacja ta przyczyniła się do zachowania przez Polonię turecką polskich tradycji, kultury i języka.
O. Filonowicz przez wszystkie lata swej posługi duszpasterskiej w Turcji cieszył się wielkim uznaniem i szacunkiem, pozostając w pamięci jako wybitny kapłan i patriota, człowiek prawy i dobroczynny.
Tekst powstał na podstawie referatu mgr Jerzego Drożdża, przygotowanego z okazji VII Międzynarodowego Sympozjum Biografistyki Polonijnej pt. " Duchowieństwo polskie w świecie. Historia i współczesność"( Rzym, 17-18 października 2002r.).