Stanisław Moniuszko tworzył ku „pokrzepienie serc” rodaków, był najwybitniejszym, obok Chopina, kompozytorem polskiej muzyki epoki romantyzmu, zyskał szerokie uznanie w polskim społeczeństwie. 

Stanisław Moniuszko urodził się w Ubielu, w rodzinie ziemiańskiej o patriotycznych tradycjach. Na kształtowanie osobowości małego chłopca mieli wpływ rodzice oraz stryjowie, którzy rozwijali jego zainteresowania sztuką, nauką, kształtowali społeczne postawy. Po ukończeniu studiów muzycznych w Berlinie wrócił do Wilna, tam skomponował i wystawił pierwszą, dwuaktową wersję opery Halka. Przełomowym momentem w życiu kompozytora stała się warszawska  premiera Halki, która została wystawiona w 1858 roku, w nowej, czteroaktowej wersji. W tym samym roku została mu powierzona funkcja dyrektora opery warszawskiej. Wśród najbardziej znanych oper Moniuszki wymienić należy: Flisa, Hrabinę, Verbum nobile czy Straszny dwór, którego premiera z 1865 roku, po klęsce powstania styczniowego, cieszyła się na tyle wielkim powodzeniem, że władze carskie zakazały dalszego wystawiania spektaklu. Moniuszko komponował także lirykę pieśniową. Pieśni, pisane głównie na potrzeby muzykowania domowego, stały się niezwykle popularne i bliskie naszemu narodowi – kompozytor tworzył je z wyraźną intencją ukazania społeczeństwu wizji muzyki rodzimej, a utwory te odegrały ogromną rolę w podtrzymywaniu świadomości narodowej. Napisał ich około 300, większość z nich została zebrana i wydana w 12 Śpiewnikach domowych. Artysta komponował pieśni przede wszystkim do tekstów współczesnych sobie poetów polskich – głównie Adama Mickiewicza, ale także Józefa Ignacego Kraszewskiego, Jana Czeczota, Teofila Lenartowicza czy Józefa Korzeniowskiego. Zgodnie ze swoim credo artystycznym Moniuszko nawiązywał w pieśniach do polskiego folkloru, wprowadzając charakterystyczne zwroty melodyczne oraz rytmikę tańców: mazura, krakowiaka i poloneza.

Współcześni Moniuszce dobrze rozumieli i szczerze odczuwali jego twórczość. Potrafił bezpośrednio przemawiać do swego pokolenia w tragicznym dla niego czasie – pomiędzy powstaniem listopadowym a styczniowym. Dzisiejsza recepcja dzieł Moniuszki pokazuje, że utwory te opierają się upływowi czasu, wchodząc do kanonu ponadczasowych arcydzieł.

źródło: Opera i Filharmonia Podlaska
oprac.ak
fot. wikipedia.pl