Chociaż światową sławę przyniosła Kilarowi muzyka filmowa (m.in. Drakula, Pianista, Ziemia obiecana) to spełniał się on przede wszystkim w twórczości autonomicznej, pozostając wiernym zasadzie, że podstawą tworzenia jest wolność. Dążył to tego, by, jak sam mówił, „być jak najlepszym Kilarem”, nie tylko w artystycznym znaczeniu tego słowa.

Głęboko wierzący Kilar podkreślał, jak wielkie znaczenie ma dla niego udział w liturgii. „Jestem hedonistą religijnym – mówił – [...] uczestnicząc w Mszy odczuwam przyjemność, przechodzącą w duchową rozkosz”. Tekst mszalny jako materiał kompozycji onieśmielał Kilara przez długi czas. Sytuację zmieniło dopiero zamówienie na mszę, złożone w 1998 roku przez Kazimierza Korda, ówczesnego dyrektora Filharmonii Narodowej w Warszawie; prawykonanie utworu w styczniu 2001 roku miało uświetnić jubileusz 100-lecia tej instytucji. Przystępując do pracy latem 1999 roku, kompozytor wiedział już, jakie ujęcie muzyczne odpowiada najbardziej jego wizji świętego tekstu: „[...] strój mojej Mszy – to nie będzie strój papieski czy kardynalski, tylko strój mnicha, modlącego się w chłodnym, zimnym klasztorze, w dawnych czasach”.

Tak powstała Missa Pro Pace, skomponowana w 2000 roku, przeniknięta duchem średniowiecznej muzyki kościelnej – przeważa w niej nastrój medytacji, kontemplacji i modlitewnego skupienia. Na pierwszy plan wysunięty został śpiew i tekst liturgiczny, dopełniony skromnym zestawem prostych środków techniki kompozytorskiej, co służy świadomej archaizacji.
Msza zbudowana została tradycyjnie, z pięciu części: Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus i Agnus Dei, poprzedzonych organowym Introitus (nie zamieszczonym na płycie), przy czym kulminacja przebiegu muzycznego dzieła przypada w finałowym fragmencie ostatniego ogniwa – Dona nobis pacem. Dominujące zazwyczaj Credo i Sanctus w kompozycji Kilara są momentami wyciszenia i zadumy.

Tego niezwykłego albumu możemy wysłuchać na kanale YouTube OiFP.

---
Wojciech Kilar (1932–2013)
Missa pro pace (2000)

Joanna Woś – sopran
Małgorzata Walewska – mezzosopran
Paweł Brożek – tenor
Rafał Siwek – bas
Chór i Orkiestra Opery i Filharmonii Podlaskiej – Europejskiego Centrum Sztuki w Białymstoku
Mirosław Jacek Błaszczyk – dyrygent
Violetta Bielecka – przygotowanie chóru

Źródło/Fot.: OiFP w Białymstoku

red. Cezary Rutkowski