Rysunki, szkice i karykatury sporządzane w trakcie posiedzeń sądowych, zjazdów, wydarzeń publicznych itp., służyły jako ilustracje artykułów dziennikarza i esperantysty Jakuba Szapiro, korespondenta „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” na województwo białostockie.

 - Karykatury przedstawione na wystawie były publikowane w białostockiej prasie i bardzo często zrysowywane z osób stających przed białostockimi sądami. Znajdują się tu też rysunki przedstawiające artystów, profesorów, osób powszechnie znanych w mieście. Białostoczanie mieli przyjemność zgadywania kto jest na rysunku, kiedy już się pokazywał w gazecie – mówił Piotr Niziołek, kierownik Muzeum Historycznego oddziału Muzeum Podlaskiego w Białymstoku.

Aby przyjemność odgadywania nazwiska portretowanego była większa, Sadowski swoich rysunków nie podpisywał. I tak jak dla współczesnych mu białostoczan odgadnięcie kogo satyryczny obraz przedstawia nie było problemem, to dziś tożsamość większości osób sportretowanych złośliwym ołówkiem artysty pozostaje nieznana.

Charakterystyczną konwencję przedstawiania białostoczan w sposób zdeformowany, prześmiewczy kontynuował Czesław Sadowski w innych wydawnictwach. Ukazał się także album z kilkunastoma postaciami przedstawionymi przez artystę „w krzywym zwierciadle”. 

Na wystawie można też zobaczyć rysunki dotyczące tematów politycznych drukowane m.in. w piśmie satyrycznym „Ananas”.

- Były to tematy wówczas bardzo interesujące nie tylko dla białostoczan, ale wszystkich obywateli Rzeczpospolitej, czyli kwestie rosnącej agresji niemieckiej i zagrożenia z tej strony – podkreślał Piotr Niziołek.

Artysta pod koniec lat 30. XX wieku przeniósł się do Lwowa, gdzie był ilustratorem prasy lwowskiej. 

Czesław Sadowski to najbardziej znany białostocki malarz dwudziestolecia międzywojennego. Działał w wielu dziedzinach sztuki. Znane są jego pejzaże, portrety, martwe natury, a także malarstwo abstrakcyjne.

- Był to artysta rozpoznawalny w mieście, a jego talent został doceniony nie tylko przez białostoczan, ale i przez władze miasta. To właśnie dzięki ich wsparciu artysta dwukrotnie wyjechał na stypendium do Paryża, gdzie pogłębiał swoją wiedzę o sztukach plastycznych – informował kierownik Muzeum Historycznego – W dwudziestoleciu międzywojennym był też nazywany Czesławem „Awangardą”.

Wystawa „Białostoczanie w krzywym zwierciadle” będzie dostępna dla zwiedzających do połowy 2021 roku.

Prezentowane prace pochodzą ze zbiorów Muzeum Podlaskiego, które dysponuje największą w Polsce kolekcją dzieł Czesława Sadowskiego. 

Muzeum Historyczne oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku jest jednostką współzarządzaną przez Samorząd Województwa Podlaskiego i Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.

Aneta Kursa
red.: Władysław Tokarski
fot.: Paulina Dulewicz