Mowa o Andrzeju Wajdzie (Oskar za całokształt twórczości - urodzony w Suwałkach, tutaj spędził młode lata) i Krzysztofie Winiewiczu (urodzony w Hajnówce), operatorze kamery w filmie, który pokażemy, czyli „Popiele i diamencie”. Pracował nie tylko z Wajdą, ale i z Andrzejem Munkiem. 

Wykład o twórczości Andrzeja Wajdy i dorobku operatora Krzysztofa Winiewicza wygłosi dyr. Filmoteki Narodowej Jan Słodowski.

POPIÓŁ I DIAMENT
Film fabularny
Produkcja: Polska
Rok produkcji: 1958
Premiera: 1958. 10. 03

Powieść Jerzego Andrzejewskiego "Popiół i diament" była jednym z najbardziej przez komunistyczne władze popieranym polskim utworem literackim. Obowiązkowa lektura szkolna, ponad 20 wydań w czasach PRL-u - te fakty mówią same za siebie. Uznawano ją wówczas w Polsce (choć nie wszyscy) niemal za arcydzieło, za jedną z najważniejszych rodzimych powieści XX wieku. Nieco skromniej, lecz również z należytym pietyzmem, traktowano ekranizację Wajdy. Jedynie w drugim obiegu można było publikować opinie, odbiegające od urzędowego stereotypu. Andrzej Werner pisał: "W powieści, ale zwłaszcza w filmie (dzięki kondensacji niezwykle ekspresywnej formy), dokonano zabiegu, który można by nazwać stworzeniem fałszywego klimatu tragicznego. Dzieje się tak przez sugestię świadomości bohaterów, którym kazano działać w społecznej i moralnej próżni"("Polskie, arcypolskie"). Po przełomie politycznym w 1989 roku pojawiły się głosy oficjalnie krytykujące powieść Andrzejewskiego, a pośrednio również jej ekranową wersję. Nagle "jedna z najważniejszych polskich książek ostatniego półwiecza" okazała się "tendencyjna" (choć nie pozbawiona walorów literackich), "zapowiadająca socrealizm", "pełna fałszywych tonów", pochwalna wobec "nowego porządku przyniesionego na sowieckich bagnetach". O ekranizacji "Popiołu i diamentu" (1958) pisano łaskawiej, ale i tu głosy były podzielone. Zarzucano Wajdzie, że pokazał nieprawdziwy obraz tuż powojennej Polski, z drugiej jednak strony podkreślano, że to młody akowiec Maciek Chełmicki, a nie pepeerowiec Szczuka, stał się prawdziwym bohaterem filmu i reprezentantem prawdziwych wartości. Owo subtelne przesunięcie akcentów dostrzeżono zresztą również pod koniec lat pięćdziesiątych, ale wówczas uchodziło ono raczej za niemiły zgrzyt, a nawet przekłamanie, kładące się cieniem na "słusznej" wymowie filmu. Większość zarzutów pod adresem kinowej wersji "Popiołu i diamentu" dotyczyła jednak głównie interpretacji wydarzeń historycznych i sytuacji politycznej "zaraz po wojnie" (taki tytuł miała pierwotnie nosić powieść Andrzejewskiego). Nawet najsurowsi krytycy (tak "z lewa", jak i "z prawa") nie odważyli się podważać artystycznych walorów dzieła Wajdy. 

8 maja 1945 roku. Młody akowiec, Maciek Chełmicki, otrzymuje rozkaz zastrzelenia sekretarza KW PPR. Zbieg okoliczności powoduje, że zabija kogoś innego. Spotykając się twarzą w twarz ze swoją ofiarą doznaje szoku. Staje przed koniecznością powtórzenia zamachu. Poznaje Krystynę, dziewczynę pracującą jako barmanka w restauracji hotelu "Monopol". Uczucie do niej uświadamia mu jeszcze bardziej bezsens zabijania w chwili zakończenia wojny. Wierność złożonej przysiędze, a tym samym obowiązek podporządkowania się rozkazowi, przeważa szalę. Czyni odpowiednie przygotowania, w czasie których, w czasie których zjawia się w jego pokoju hotelowym Krystyna. Maciek korzysta z okazji, kiedy sekretarza KW, Szczukę, wywołują z urządzonego z okazji zwycięstwa bankietu do Urzędu Bezpieczeństwa. Zabija Szczukę, sam zaś ginie zastrzelony przypadkowo przez patrol polskich żołnierzy, ponieważ nie posłuchał wezwania do zatrzymania się.

www.filmpolski.pl

Krzysztof Winiewicz

Operator. Od 1973 był wykładowcą na wydziale operatorskim PWSFTviT w Łodzi, a od 1980 na Wydziale Radia i Telewizji UŚ w Katowicach. W latach 1973-83 pełnił funkcję wiceprezesa SFP.

Ważniejsze daty
1933. 01. 21 - Data urodzenia (Hajnówka)
1955 - Wykształcenie - rok ukończenia studiów (Wydział Operatorski PWSF w Łodzi; dyplom 1982)
1986. 08. 27 - Data śmierci (Warszawa)

Filmografia (wybór)
1985 - OKO PROROKA CZYLI HANUSZ BYSTRY I JEGO PRZYGODY Scenariusz (odcinki: 1-2), Zdjęcia,
1985 - JESIENIĄ O SZCZĘŚCIU Zdjęcia,
1980 - MISJA Scenariusz (odcinki: 1-2, 6), Zdjęcia,
1977 - OKRĄGŁY TYDZIEŃ Zdjęcia,
1975 - ZNIKĄD DONIKĄD Zdjęcia,
1974 - WIELKANOC Zdjęcia,
1974 - LINIA Zdjęcia,
1973 - NIE BĘDĘ CIĘ KOCHAĆ Zdjęcia,
1973 - GOŚCINNY WYSTĘP Zdjęcia,
1972 - SZKLANA KULA Zdjęcia,
1972 - MOTYLE Zdjęcia,
1971 - 150 NA GODZINĘ Zdjęcia,
1970 - ROMANTYCZNI Zdjęcia,
1970 - KSIĄŻĘ SEZONU Zdjęcia,
1969 - JARZĘBINA CZERWONA Zdjęcia,
1967 - SKOK (1967) Zdjęcia,
1966 - ŚCIANA CZAROWNIC Zdjęcia,
1966 - KLUB PROFESORA TUTKI Zdjęcia,
1963 - PASAŻERKA Zdjęcia,
1962 - CZERWONE BERETY Zdjęcia,
1960 - ZEZOWATE SZCZĘŚCIE Zdjęcia,
1960 - SZKLANA GÓRA Zdjęcia,
1960 - NIEWINNI CZARODZIEJE Zdjęcia,
1958 - POPIÓŁ I DIAMENT Operator kamery,
1958 - KRZYŻ WALECZNYCH Operator kamery,
1956 - KONIEC NOCY Zdjęcia,
Nagrody filmowe
1969 - JARZĘBINA CZERWONA Nagroda Ministra Obrony Narodowej I stopnia

www.filmpolski.pl