Pałac Buchholtzów w Supraślu
SUPRAŚL – zespół pałacowo-parkowy, okazała siedziba rodziny fabrykanckiej wyróżnia się na tle XIX wiecznej zabudowy Supraśla.
Adolf Buchholtz przybył do Supraśla w 1837 roku. Założył jedną z pierwszych fabryk sukna. Należała ona do największych i najnowocześniejszych w mieście, produkując wyroby wysokogatunkowe Buchholtzów. Dzięki temu przetrwała kryzys lat 1883-1885. Siedzibą rodziny był początkowo dwukondygnacyjny dom, rozbudowany na początku XX w., kiedy to otrzymał formę zachowaną do dzisiaj. Zespół składający się z pałacu, ogrodu, budynków stajni, powozowni zlokalizowany jest we wschodniej części miasta. Dominantą jest cofnięty w głąb działki dwukondygnacyjny pałac, na planie dwóch prostokątów zestawionych pod kątem prostym, z wieżyczką w miejscu złączenia. Pałac jest podpiwniczony, z użytkowym poddaszem, wymurowany z cegły, tynkowany, mansardowy dach pokryty blachą miedzianą, posiada bogaty detal architektoniczny.
Dolna kondygnacja fasady jest boniowana, co daje wrażenie stabilnej, ciężkiej podstawy dla lżejszej kondygnacji pierwszego piętra. Cztery masywne filary portyku podtrzymują balkon ozdobiony dwiema kolumienkami. Obramione półkolumnami okna drugiej kondygnacji wieńczą szczyty: na przemian półokrągłe i trójkątne, nad nimi otwierają się okna facjat i lukarn, nakryte daszkami przypominającymi hełmy wież. Wzdłuż kalenicy dachu ciągnie się ażurowa galeryjka przydająca bryle pałacu nieco lekkości.
O ile architektura pałacu Buchholtzów wzorowana jest na renesansowych rezydencjach Włoch i Francji, podobnie zresztą jak architektura wielu ówczesnych pałaców, to jego ornamentyka jest wyraźnie secesyjna, wzbogacona tylko o motywy renesansowe, barokowe czy rokokowe. Płyciny podokienne, fryz wieńczący elewację, tympanony i kapitele pokryte są bujną dekoracją floralną złożoną z wici roślinnej, gałęzi jabłoni, kwiatów słonecznika, róż i maków. Uzupełniają ją bawiące się putta, ptaki, kobiece główki, a nawet maszkarony. Dekoracja ta przenosi się do wnętrza pałacu, gdzie wzbogacona zostaje o charakterystyczne dla Art Noveau motywy kwiatów lilii i wstęg, oraz mięsiste festony i girlandy, bukiety kwiatów i sceny alegoryczne. Reprezentacyjny salon zdobią dwie hermy przedstawiające półnagie kobiety owinięte w udrapowane płaszcze.
Zespół pałacowo-parkowy Buchholtzów w Supraślu stanowi jedyny, kompletnie zachowany fabrykancki zespół rezydencjonalny w województwie podlaskim. Pod względem artystycznym jeden z bardziej wartościowych. Na zachód od pałacu rozciąga się ogród (około 1,5 ha) jedyny dziś przykład secesyjnego ogrodu w woj.podlaskim, o swobodnej kompozycji, nieregularnej sieci dróg pieszych, z bogatą, często egzotyczną roślinnością.
I.G. A.K. Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Białymstoku
Wykorzystano własne zdjęcia i materiały.