Anna Molska, Tanagram, 2006–2007,

wideo, 5 min 18 s.

Praca zakupiona przez Podlaskie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych, nr inw. PZ-43/2007

Tytuł wideo Anny Molskiej stanowi odniesienie do tangramu, popularnej gry określanej mianem „chińskich puzzli”. Tangram to kwadrat podzielony na siedem części: dwa duże, dwa małe i jeden średni trójkąt, jeden kwadrat i jeden równoległobok. Ze wszystkich elementów należy ułożyć zaprojektowany wcześniej wzór. Temu zadaniu oddają się bohaterowie Tanagramu, wysportowani modele, ubrani w kaski i ochraniacze, którzy przesuwają po białej podłodze wielkie czarne klocki. Jedną z pierwszych ułożonych figur jest czarny kwa drat, nawiązujący do Czarnego kwadratu na białym tle Kazimierza Malewicza (1913). W wideo dzieło artysty nie jest trwałym punktem odniesienia – rozsypuje się, a klocki układane są w nowe kombinacje.

Molska, czerpiąc głównie z dorobku kultury rosyjskiej, swobodnie zestawia cytaty pochodzące z odległych źródeł: na początku i końcu wideo bohaterowie wypowiadają frazy zaczerpnięte z płyty do nauki języka rosyjskiego, układaniu klocków towarzyszy muzyka (m.in. pieśni w wykonaniu Chóru Aleksandrowa), a dzieło Malewicza przywołuje suprematyzm, kierunek zakładający wykluczenie ze sztuki świata przedstawionego i ekspresji. Działania oparte na zestawieniu męskiego ciała i figur geometrycznych stanowić mogą odwołanie do scenografii awangardowego teatru rosyjskiego i charakterystycznej dla niej geometryzacji postaci. Zabieg ten można usytuować też w innym kontekście i przywołać np. próby opracowania idealnych proporcji ludzkiego ciała czy też praktykę wyprowadzania z n ich proporcji budynku.

Działania Molskiej sytuują się w kręgu praktyk postmodernistycznych, opartych na budowaniu przekazu na tekstach i obrazach dawnych. Artystka mierzy się z różnego rodzaju utopijnymi projektami mającymi prowadzić do zapanowania nad chaosem wszechświata. Przygląda się im z dystansem, pokazując ich idealistyczną naturę. W tym kontekście Tanagram postrzegać można jako dyskusję na temat tradycji artystycznych i uwikłania twórcy w spuściznę przeszłości. W tych rozważaniach doskonale mieści się problem awangardy, kwestia granic, które sztuka przekraczała i przekracza, jak też problem nowości i oryginalności, kategorii niegdyś podstawowych dla oceny dzieła sztuki.

Izabela Kopania, Zbiór otwarty. Prace z Kolekcji II Galerii Arsenał w Białymstoku i Podlaskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, PTZSP, Białystok 2012