Przez ponad tydzień, od 16 do 23 sierpnia 2014 r., niewielka miejscowość Szczyty-Dzięciołowo na Podlasiu stała się centrum współczesnego projektowania. A to za sprawą Festiwalu Architektury Drewnianej "Drzewo i Sacrum" - pierwszego tego typu wydarzenia na Podlasiu, które za cel postawiło sobie popularyzację dziedzictwa kulturowego regionu, jakim jest tradycyjna drewniana architektura. Festiwal jest wspólną inicjatywą "Szczyty" - Związku na rzecz Edukacji i Promocji Kultury Białoruskiej oraz Departamentu Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego.

Zainteresowanie sztuką ludową, w tym drewnianym zdobnictwem i snycerstwem, we współczesnym designie przechodzi obecnie swego rodzaju renesans. Realizując Festiwal zależało nam, by z tego zjawiska, które być może jest chwilowym trendem, powstało coś trwalszego, bardziej namacalnego. Dlatego głównym zadaniem uczestników warsztatów (prowadzonych w ramach Festiwalu pod okiem profesjonalistów) była odbudowa ażurowego pawilonu wystawowego inspirowanego drewnianym budownictwem Podlasia, projektu Agnieszki Kacprzak i Łukasza Szczepanowicza. W ten sposób, pomiędzy błękitną, XVIII-wieczną cerkwią, a budynkiem Centrum Edukacji i Promocji Kultury Białoruskiej "SZCZYTY", stanął obiekt nowy w formie, lecz nawiązujący do specyfiki tradycji zdobniczych regionu.

- Jesteśmy bardzo zadowoleni, że Pawilon będzie dalej istnieć i spełniać swoją funkcję w tak pięknej przestrzeni. Uważamy, że jest to bardzo dobra inicjatywa - sposób na przedłużenie życia tradycji drewnianego budownictwa i rozpowszechniania w kreatywny sposób wiedzy o regionie. Pawilon wpisuje się tutaj idealnie. To przepiękny krajobraz, a wszystko wokół jest autentyczne i wspólnie tworzy harmonijną przestrzeń. Podczas wykładów pojawiała się refleksja, że drewniana architektura odchodzi w niepamięć i co z tym można zrobić, a nam wydaje się, że dobrą formułą jest budowanie nowych form nawiązujących do tych historycznych, ale uszytych na miarę dzisiejszych potrzeb, co może przemawiać do młodych pokoleń. - podsumowuje projektantka Pawilonu, Agnieszka Kacprzak.

Aby urozmaicić część warsztatową Festiwalu, przed uczestnikami postawiono jeszcze jedno zadanie -  budowę ławki. Ławka jest nieodłącznym elementem krajobrazu wsi pogranicza polsko-białoruskiego. To miejsce spotkań, rozmów, wspólnych śpiewów - element spajający lokalną społeczność. Ławka - jeden z wizualnych rezultatów Festiwalu, który obecnie zdobi teren przed budynkiem Centrum "Szczyty", jest współczesnym obiektem, przeplatanką nawiązującą do tkactwa. Obiekt jest też kolorystycznym łącznikiem pomiędzy czarnym pawilonem, a stojącą naprzeciw błękitną cerkwią.

- Naszym zamierzeniem jest, aby przy następnych edycjach Festiwalu powstawały kolejne obiekty tego typu, tworzone zarówno jako odpowiedź na lokalne zapotrzebowanie, jak również przykład, jak w ciekawy sposób można wykorzystać (a przez to i zachować) tradycyjne drewniane zdobnictwo we współczesnej architekturze i budownictwie. Naturalnym tłem dla tego typu aktywności są miejscowości znajdujące się na trasie Podlaskiego Szlaku Kulturowego "Drzewo i Sacrum", który  został stworzony z myślą o ukazaniu piękna drewnianej architektury białostocczyzny, niezwykłości misternie zdobionych drewnianych chat, zabytkowych kapliczek, cerkwi i kościołów. - mówi Igor Łukaszuk, przewodniczący Związku na rzecz Edukacji i Promocji Kultury Białoruskiej "Szczyty".

Ale Festiwal Architektury Drewnianej "Drzewo i Sacrum" to nie tylko warsztaty skierowane do młodych twórców. Festiwal stanowił też platformę wymiany myśli i poglądów pomiędzy środowiskiem projektantów, artystów, etnografów czy twórców ludowych. W gronie znakomitych gości, którzy dzielili się swoją wiedzą podczas wykładów znaleźli się m.in. przedstawiciele białostockiego oddziału Stowarzyszenia Architektów RP oraz wykładowcy z Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej, a swoją znajomością tematu i doświadczeniem imprezę wspomogli pracownicy Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, Białostockiego Muzeum Wsi, Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu oraz Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach, które odwiedzono m.in. przy okazji jednej z wizyt studyjnych. Sporym zainteresowaniem cieszyła się także objazdowa wycieczka po Szlaku "Drzewo i Sacrum" oraz wizyta w pracowni rzeźbiarza Włodzimierza Naumiuka. Możliwość konsultacji i rozmów z ekspertami zwabiła na Festiwal nie tylko uczestników warsztatów, lecz także entuzjastów drewnianego budownictwa, mieszkańców okolicznych miejscowości, jak również turystów.

Finałem ponad tygodniowego święta architektury drewnianej był wernisaż pawilonu połączony z panelem dyskusyjnym, w którym udział wzięli zarówno projektanci, jak i przedstawiciele lokalnych władz samorządowych. Wernisaż uświetnił występ zespołu "Żemerwa" (pod kierownictwem Anny Fionik), który podczas koncertu wykonał białoruskie autentyczne pieśni folklorystyczne.

Pierwsza edycja Festiwalu Architektury Drewnianej "Drzewo i Sacrum" była wydarzeniem pełnym artystycznych i estetycznych wrażeń. Wspaniałą, twórczą atmosferę, jaka wytworzyła się w scenerii Szczytów-Dzięciołowa, Festiwal w dużej mierze zawdzięcza interesującym uczestnikom, którzy przyjechali praktycznie z każdego zakątka Polski. Cały wachlarz atrakcji - warsztaty, wykłady, wizyty studyjne, panel dyskusyjny i wernisaż - bez wątpienia spowodował, że biorąc udział w Festiwalu, nie można było nawet przez chwilę poczuć znudzenia. Impreza potwierdziła, że tradycja i nowoczesność to doskonałe, harmonijne połączenie. I choć FAD'2014 dobiegł końca, planujemy jego kolejną edycję, na którą serdecznie zapraszamy już za rok.  

Opis Pawilonu dostępny jest TUTAJ

Zapraszamy do obejrzenia dokumentacji fotograficznej z Festiwalu: www.facebook.com/szczyty

Centrum Edukacji i Promocji Kultury Białoruskiej w Szczytach