Dodana: 9 czerwiec 2006 09:10

Zmodyfikowana: 9 czerwiec 2006 09:10

Droga sztuki – sztuka drogi

10 lutego w Muzeum Podlaskim w Białymstoku została otwarta monograficzna wystawa Stanisława Horno-Popławskiego pt. „Droga sztuki – sztuka drogi”.

               

Tytut wystawy odnosi się zarówno do twórczości jak i elementów biografii Stanisława Horno-Poptawskiego, odwołuje się do charyzmy rzeźbiarza oraz do tajemniczego, ponadczasowego oddziaływania jego dzieł na współczesnych odbiorców. Droga (tao) w filozofii Dalekiego Wschodu oznacza m.in.: specjalizację, technikę, sztukę oraz proces samodoskonalenia - stawania się lepszym poprzez poświęcanie się osiągnięciu jakiegoś celu dzięki rozwojowi charakteru"

Stanisław Horno-Popławski (1902-1997)
Urodził się 14 lipca 1902 w Kutaisi w jednym z najstarszych miast Kaukazu. Był wnukiem zesłanego tam powstańca styczniowego. Dzieciństwo spędzone w Gruzji uwrażliwiło przyszłego artystę na inspirujące właściwości sztuki archaicznych cywilizacji oraz formy natury. W 1922 w Warszawie rozpoczął studia malarskie w przedwojennej Szkole Sztuk Pięknych (od 1934 Akademii). Rok później podjął drugi fakultet i otrzymał dyplom rzeźbiarza w pracowni prof. Tadeusza Breyera. Pod koniec życia wspominał „...tu zaczą) się mój rozbrat z malarstwem, ale myślę, że jest ono w mojej rzeźbie..." Od roku 1931 podróżował po Europie Zachodniej (Włochy, Francja i in,).W latach 1932-39 prowadził zajęcia rzeźby na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Jego realizacje kameralne ("Dziewczynka z pieskiem") i monumentalne (np. pomnik Biskupa Bandurskiego w bazylice wileńskiej) cieszyły się dużym uznaniem. Brał udział w konserwacji zabytków Wilna, w tym Ostrej Bramy. W czasie II wojny światowej przebywał w Oflagu II C Woldenberg, gdzie zorganizował znaną pracownię. Po wojnie zamieszkał w Białymstoku. Zrealizował tu szereg rzeźb, w tym słynną figurę Dobrego Pasterza przed kościołem św. Rocha, granitową Madonnę z dzieciątkiem wieńczącą pomnik ks. Adama Abramowicza- proboszcza i budowniczego świątyni, posąg Chrystusa Króla w ołtarzu głównym i grupę „Praczki" w parku miejskim. Wraz Placydą Siedlecką Bukowską i innymi przybyłymi z Wilna artystami współtworzył Szkołę Malarstwa i Rzemiosł Artystycznych (istniejącą od 1944, w 1959 przeniesioną do Supraśla). Od l 1946 do IX 1949 prowadził katedrę rzeźby na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu- kontynuując wileńską tradycję kształcenia artystycznego. Następnie przeniósł się wraz z rodziną do Trójmiasta, obejmując stanowisko profesora i dziekana Wydziału Rzeźby Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych. Jego prace z tamtego okresu do dzisiaj uznawane są za wybitne. Pod koniec lat 50. pod wpływem inspiracji archaiczną rzeźbą grecką i etruską, podjął poszukiwania formalne, wykorzystując ekspresję naturalnych kształtów "granitów polnych". Nowe rzeźby, które zapewniły mu wysoką pozycję w historii sztuki XX wieku, (m.in. złoty medal na Biennale Sztuki Współczesnej we Florencji w 1969, nagrody l st. Ministra Kultury i Sztuki -1962, 1965) prezentowano na wielu prestiżowych wystawach zagranicznych [Międzynarodowych Wystawach Rzeźby Współczesnej w Paryżu (1956,1961), XXXI Biennale Sztuki w Wenecji (1962) i in.]. Po przejściu na emeryturę (1970) profesor poświęcił się niemal wyłącznie rzeźbie. Powstawały impresyjne kompozycje będące wyrazem tworzenia poza czasem i panującymi w sztuce współczesnej nurtami, które prezentowano na licznych wystawach indywidualnych (m.in.Tbilisi 1978 11967, Bydgoszcz, Słupsk, Warszawa 1977, Sulmin 1986, Sopot 1988) i zbiorowych (Berlin 1971; Bukareszt 1972; Oslo, Essen 1974; Paryż 1985). W l. 1978-82 mieszkał w Bydgoszczy. Wraz z żoną Ingą Stanisławą Poplawską odbył wiele podróży artystycznych m.in. na Kaukaz i do Izraela. Tworzył do ostatniej chwili nie ulegając słabościom "jesieni życia".W 1996 otrzymał doktorat honoris causa Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, a rok później to samo wyróżnienie Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Uroczystość połączono z otwarciem w Muzeum Narodowym w Gdańsku kolejnej, już ostatniej za życia wystawy indywidualnej twórcy. Zmarł 6 lipca 1997 w Sopocie. Należał do wybitnych osobowości sztuki XX wieku. Pozostawił nowatorskie w wyrazie rzeźby (przeważnie kamienne), które skupiają inspiracje dziełami starożytnych cywilizacji (m.in.: Paleolitu, Egiptu, Mezopotamii, rzeźby celtyckiej), duchowość sztuki Dalekiego Wschodu, filozoficzne podejście do człowieka i malarską wrażliwość. Został w nich "zakodowany" niepokój ciągle poszukującego artysty...

                  

Obcowanie z niejednorodną obfitością prac Stanisława Horno-Popławskiego wprowadza w stan wyciszenia, refleksji nad kruchością i przemijalnością świata. Zwłaszcza późne rzeźby odarte są z ponadczasowej "dumy", pulsując na granicy bytu i nicości, narodzin i obumierania, wzrostu i zaniku. Obiekty są niekiedy brutalnie doświadczone, "zranione" do samego wnętrza. Sędziwy rzeźbiarz mawiał: "Nawróciłem się do antyku, ale takiego, jaki jawi się on nam dzisiaj, a nie z czasów Peryklesa." Najbardziej inspirujące stały się dla niego zdruzgotane, naznaczone piętnem wieków torsy bez głowy i kończyn, twarze bez oczu, fryzy wyrwane hakami, obite na statkach, ponownie wyniesione na muzealnych "ołtarzach". Sięgał po kamienie nadwątlone w swojej trwałości, naznaczał "metawrażliwością" swojej ręki. Charakter "pisma" tych rzeźb jest najbardziej przejmującym aspektem jego twórczości, wyróżnikiem wśród wielu zjawisk sztuki. Przez współczesnych został uznany za poetę kamiennej rzeźby współczesnej, przez historyków sztuki również za ostatniego wielkiego mistrza techniki taille directe. Stworzył postacie o unikatowym, jemu tylko właściwym wyrazietwarzy, typ formy wzbogaconej o pierwiastek !#!psychologiczny!#!. Sam artysta powiedział: Mam do czynienia ze sztuką, która nie wymaga komentarzy i broni się sama, A czas (nie zawsze, ale bardzo często) działa na korzyść rzeźby... (Dorota Grubba - kurator wystawy)

Rzeźby prezentowane na wystawie pochodzą ze: zbiorów rodziny Stanisława Horno-Popławskiego, Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, Muzeum Narodowego w Gdańsku, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego w Gdańsku, Muzeum narodowego w Krakowie, Muzeum Sztuki w Łodzi, centrum rzeźby Polskiej w Orońsku, Muzeum Narodowego w Poznaniu, Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie, Muzeum Narodowego w Szczecinie, Muzeum Okręgowego w Toruniu, Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Warszawie: Królikarni-Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego, Muzeum Łazienek Królewskich w Warszawie.

Wystawa została zorganizowana przez Państwową Galerię Sztuki w Sopocie i Muzeum Podlaskie w Białymstoku z okazji setnej rocznicy urodzin artysty.

Logo serwisu Twitter Logo serwisu Facebook