Obszary wyznaczone do sieci NATURA 2000 w województwie podlaskim

• Obszary Specjalnej Ochrony (OSO):

• Specjalne Obszary Ochrony (SOO)

Jednym z warunków przyjęcia krajów Europy Środkowej, Południowej i Wschodniej do Unii, w tym Polski, było wdrożenie obowiązującego w niej dotąd prawa. Utworzenie sieci NATURA 2000 w Polsce nie jest zastąpieniem istniejącego systemu ochrony przyrody. Na tle obecnie istniejącego "układu obszarów chronionych" wstępną koncepcję obszarów proponowanych do sieci NATURA 2000 w Polsce opracowała - na zlecenie Ministerstwa Środowiska - Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska (NFOŚ) wraz z Instytutem Ochrony Przyrody PAN i Centrum GRID-Warszawa we współpracy z wojewódzkimi organami administracji rządowej (służby wojewódzkich konserwatorów przyrody).

W celu jak najlepszego wyznaczenia obszarów z terenu naszego województwa utworzony został Wojewódzki Zespół Realizacyjny w skład którego weszli m. in. przedstawiciele administracji rządowej i samorządowej szczebla wojewódzkiego, Lasów Państwowych, instytucji naukowych oraz ekologicznych organizacji pozarządowych. Zaproponowane przez NFOŚ obszary do włączenia do sieci NATURA 2000 poddane zostały wstępnej weryfikacji przeprowadzonej m. in. przez tenże Zespół oraz uzyskały pozytywną opinię Wojewódzkiej Komisji Ochrony Przyrody.

W ramach prowadzonych konsultacji społecznych i uzgodnień przekazana została przez Marszałka Województwa Podlaskiego Ministrowi Środowiska opinia odnośnie przedłożonej listy, generalnie akceptująca wytypowane w niej obszary, z jednoczesnym wskazaniem problemu wyłączenia korytarzy infrastruktury transportowej o znaczeniu krajowym i międzynarodowym, w szczególności drogi ekspresowej Nr S 8, obsługującej ciąg drogowy "Via Baltica", linii kolejowej magistralnej E 75 Warszawa-Białystok-Suwałki-(Kowno-Ryga-Tallin) w ciągu "Rail Baltica" itd. oraz linii elektroenergetycznych WN, które powinny przebiegać w tych korytarzach. Z dotychczasowych doświadczeń wynika bowiem, iż brak wyodrębnionych korytarzy infrastruktury transportowej stwarza olbrzymie trudności w realizacji tych zamierzeń (m. in. modernizacja "Via Baltica na odcinku jej przebiegu przez Biebrzański Park Narodowy), co w przypadku ich nie wyłączenia z sieci NATURA 2000 może pogorszyć tę sytuację, a wykonanie pewnych zamierzeń wynikających chociażby ze zobowiązań międzynarodowych może odwlekać się w czasie lub być niewykonalne. Podobną opinię wyraził Wojewoda Podlaski.

Z uwagi na fakt, iż wyznaczenie obszarów sieci NATURA 2000 nakłada na państwa członkowskie Unii Europejskiej obowiązek zachowania dobrej kondycji typów siedlisk i gatunków będących celem ochrony na danym obszarze wymaga sprawnego zarządzania siecią. Zadanie to powierzono parkom narodowym i krajobrazowym oraz służbom wojewódzkich konserwatorów przyrody.

Wyznaczenie obszarów sieci NATURA 2000 wiąże się z kosztami finansowymi i utrudnieniami. Do kosztów finansowych należą koszty zarządzania oraz koszty sporządzania planów ochrony dla wyznaczonych obszarów, które winny mieć charakter kompleksowych opracowań uwzględniających lokalne uwarunkowania gospodarcze, społeczne i środowiskowe. Główne utrudnienia polegają na prowadzeniu inwestycji, bowiem każda inwestycja, która może zagrozić elementom sieci NATURA 2000 musi być poddana procedurze oddziaływania na środowisko, a w przypadku inwestycji szkodliwych dla priorytetowych typów siedlisk przyrodniczych lub gatunków, mogą być takie realizowane tylko w przypadku ochrony zdrowia ludzkiego lub bezpieczeństwa publicznego. Wówczas państwo członkowskie jest zobowiązane do przeprowadzenia działań kompensacyjnych (odtwarzanie obszaru w innym miejscu), a Komisja Europejska musi wyrazić swoją opinię odnośnie tej inwestycji.

Opracowano na podstawie materiałów Ministerstwa Środowiska, materiałów przekazanych przez Podlaskie Biuro Planowania Przestrzennego w Białymstoku, informacji Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w Białymstoku oraz danych będących w posiadaniu Departamentu Infrastruktury i Ochrony Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego w Białymstoku.