Dariusz Syrnicki zaprezentował losy: m.in. Kazimierza Kamieńskiego ps. „Huzar”, jednego z najdłużej ukrywających się i walczących, Stanisława Marchewki ps. „Ryba” oraz Zbigniewa Rećko ps. „Trzynastka” – bohatera jednej z najbardziej spektakularnych akcji w historii polskiego podziemia oraz jego późniejsze tragiczne dzieje, Jana Tabortowskiego ps. „Bruzda”, Stanisława Grabowskiego ps. „Wiarus”, Kazimierza Żebrowskiego ps. „Bąk”.

Rozpoczął od przedstawienia sytuacji militarnej i politycznej: począwszy od wybuchu II wojny światowej, zaatakowania Polski przez dwa totalitarne państwa, Niemcy i Związek Radziecki, aż do wkroczenia wojsk sowieckich do Polski i zakończenia akcji „Burza”. Zaprezentował też podłoże tworzenia się antykomunistycznych struktur na bazie Armii Krajowej po 1944 r., źródła oporu polskiej ludności dawnego województwa białostockiego wobec nowego okupanta, a także początki zakrojonych na szeroką skalę represji, aresztowań i mordów zapoczątkowanych przez Urząd Bezpieczeństwa od 1945 r., w tym masowych pacyfikacji i obław na patrole i oddziały partyzanckie. Mimo takiego stanu rzeczy istniało ich w regionie sporo, zwłaszcza w okolicach Łomży, Kolna, Grajewa, Wysokiego Mazowieckiego, Ostrowi Mazowieckiej czy Bielska Podlaskiego, zaś dowódcy niektórych z nich wsławili się wyjątkowo.

- Dla jednych żołnierze wyklęci to bandyci, dla innych bohaterowie, ale w końcu zaczyna im się oddawać należyte miejsce w naszej historii i docenia ich wysiłek, który niejednokrotnie przypieczętowali własnym życiem - podsumował na zakończenie wykładu Dariusz Syrnicki.