Dokładna data tragedii nie jest znana, prawdopodobnie był to 25 lub 26 sierpnia. Niemieccy żołnierze zarządzili ewakuację pacjentów, zjechały wozy ciężarowe i autobusy. Niektórzy pacjenci uciekli, jednak większość - bezbronna wobec oprawców - została zastrzelona. Według Instytutu Pamięci Narodowej, Niemcy zabili czterysta sześćdziesiąt cztery osoby. 

– Dlaczego człowiek podniósł rękę na drugiego człowieka? Człowieka bezbronnego, chorego. Był tylko jeden powód – bo w tych, którzy to uczynili, zabrakło Boga. Nie było Boga, była chora wizja świata, budowanego na własnym widzimisię, świata bez wartości, który odrzuca dobro, miłość, piękno, a skupia się tylko na posiadaniu. Dlatego ci, którzy przeszkadzali, musieli zniknąć – mówił podczas uroczystości ks. Piotr Ratkiewicz, kapelan szpitala w Choroszczy.

Podczas uroczystości Dominik Maślach odczytał list wystosowany przez marszałka Artura Kosickiego i Marka Malinowskiego, członka Zarządu Województwa Podlaskiego, którzy odnieśli się w nim do tragicznych wydarzeń z sierpnia 1941 r.

– Była to jedna z najbardziej dojmujących w swojej wymowie zbrodni hitlerowskich dokonanych w naszym regionie. Jej ofiarą padli bezbronni pacjenci Szpitala Psychiatrycznego w Choroszczy. Te kilkaset istnień, które straciły życie w lesie w Nowosiółkach, to również wymowny symbol utraty człowieczeństwa w tragicznych latach II wojny światowej – pisali w liście.

Eksterminacja chorych psychicznie była zgodna z ideologią hitlerowskich Niemiec, która zakładała oczyszczanie rasy z jednostek niepełnosprawnych. Szacuje się, że na terenie Polski podczas okupacji niemieckiej wymordowano kilkanaście tysięcy chorych psychicznie. Była to część akcji T4, którą Niemcy prowadzili od 1939 r., w ramach której zginęło łącznie ponad 70 tys. osób.

­W uroczystościach w 80. rocznicę tragicznych wydarzeń wziął udział wojewoda Bohdan Paszkowski, przedstawiciel lokalnych władz samorządowych oraz pracownicy i pacjenci szpitala w Choroszczy.

Paulina Tołcz
red.: Małgorzata Sawicka
fot.: Paulina Dulewicz