Kogo dotyczy ustawa abolicyjna?
Ustawa abolicyjna dotyczy osób, które w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. podlegały obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu oraz wypadkowemu, z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności, tj.:

• osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych,
• twórców lub artystów,
• osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu,
• wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółek jawnych, komandytowych lub partnerskich.
 
Z wnioskiem o umorzenie może również wystąpić spadkobierca lub osoba trzecia, jeżeli w zakresie tych zobowiązań Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzję o ich odpowiedzialności.

Jakie składki mogą być umorzone na podstawie ustawy abolicyjne?
Umorzeniu podlegają tylko długi własne czyli płatnika składek, ta ustawa nie przewiduje umorzenia zadłużenia za pracowników czy zleceniobiorców. Ustawa przewiduje umorzenie zadłużenia za okres od1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. za osoby obowiązkowo podlegające tym ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności pozarolniczej. Umorzeniem za wskazany okres podlegają składki: na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz wypadkowe, odsetki za zwłokę od w/w składek, opłaty prolongacyjne, koszty upomnienia, opłaty dodatkowe, a także koszty egzekucyjne naliczone przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

A co z innymi składkami, które zbiera ZUS np. składki na ubezpieczenie zdrowotne czy Fundusz Pracy?
Umorzenie składek ubezpieczeniowych  skutkuje jednocześnie umorzeniem składek
na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy za ten sam okres, czyli  za okres
od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r., oraz należnych od nich odsetek
za zwłokę, opłaty prolongacyjnej, kosztów upomnienia, opłaty dodatkowej, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego. Przepisy
nie przewidują umorzenia zadłużenia samej składki na ubezpieczenie zdrowotne czy Fundusz Pracy. Dopiero po umorzeniu składek ubezpieczeniowych podlegają umorzeniu pozostałe należności będące długiem.

Kto jeszcze może złożyć do ZUS wniosek aby skorzystać z ustawy abolicyjnej
Bywa tak, że ZUS dochodząc należności składkowych zmuszony jest do wydania decyzji o przeniesieniu zobowiązania na osoby trzecie, najczęściej jest to drugi małżonek, rodzice, spadkobierca. Jeśli ktoś stał się dłużnikiem w wyniku otrzymania takiej decyzji i zadłużenie dotyczy wskazanego okresu może wystąpić z wnioskiem o umorzenie.

Jest to możliwe w tych przypadkach, kiedy ZUS wydał decyzję o ich odpowiedzialności. Niezależnie od ustawy abolicyjnej ZUS ma możliwość prawną umarzania swoich zobowiązań. Jeśli ktoś kiedyś składał wniosek o umorzenie a ZUS odmówił umorzenia należności, to czy takie osoby mają szansę na skorzystanie z ustawy abolicyjnej? Tak, w przypadku niespełnienia warunków do umorzenia należności na podstawie przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dłużnik może kolejny raz zwrócić się z prośbą o umorzenie. Jedynym ograniczeniem jest wskazany przez ustawę termin, w którym można złożyć wniosek, tj. 24 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy - do dnia 15 stycznia 2015 r.

Są bardzo różne sytuacje, ten wskazany termin nie zawsze po 15 stycznia 2015r. zamyka drogę do złożenia wniosku o abolicję bo w przypadku osób, wobec których
nie znajduje on zastosowania, przewidziany jest termin 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji: o odpowiedzialności spadkobiercy lub osoby trzeciej
za zadłużenie, określającą wysokość zadłużenia z tytułu składek na obowiązkowe ubezpieczenia, o podleganiu obowiązkowym ubezpieczeniom. Tu zawarta jest ważna informacja warto sprawdzić jakiego okresu dotyczy posiadane zadłużenie np. za okres prowadzonej działalności bez zgłoszenia jej do ubezpieczeń społecznych innymi słowy prowadzenie jej na dziko. Po zgłoszeniu tego faktu, ZUS wyda decyzję a po jej uprawomocnieniu się będzie można złożyć wniosek o umorzenie. 

Czy złożenie wniosku o umorzenie zaległości na podstawie ustawy abolicyjnej powoduje zawieszenie postępowania egzekucyjnego? 
Zgodnie z ustawą abolicyjną od dnia złożenia wniosku o umorzenie do dnia uprawomocnienia się decyzji o umorzeniu lub odmowie umorzenia należności, postępowanie egzekucyjne w zakresie należności podlegających umorzeniu na podstawie przepisów ww. ustawy ulega zawieszeniu. Zawieszenie postępowania może dotyczyć wyłącznie należności objętych przedmiotem postępowania określonego w tej ustawie, może więc dotyczyć wyłącznie należności za okres od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. Biorąc pod uwagę sytuację płatnika może być przyjęty też taki tryb postępowania, że w przypadku złożenia umotywowanego wniosku dłużnika
o zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego w stosunku do należności niepodlegających umorzeniu na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej, ZUS
jako wierzyciela wystąpi do organu egzekucyjnego o zawieszenie postępowania egzekucyjnego w zakresie tych należności.

Za: Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Białymstoku